Nerv (asab) sistemsi


Download 0.53 Mb.
Pdf ko'rish
bet1/15
Sana08.03.2023
Hajmi0.53 Mb.
#1248365
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   15
Bog'liq
Odam miyasi xujayralaridagi RNK ni tahlil ( taxrirlash)



NERV 
(ASAB) 
SISTEMSI 


Mavzu: Odam miyasi xujayralaridagi RNK ni tahlil ( 
taxrirlash) 
 
REJA: 
KIRISH 
I.bob Nerv sistemasining tuzilishi 
1.1 Orqa miyaning funksiyasi 
1.2 Orqa miyaning o'tkazuvchilik funksiyasi.
II.bob Bosh miyaning ahamiyati haqida tushuncha.
2.1 Po'stloq osti Derv markazlari.
2.2 Vegetativ nerv sistemasi 
III.bob Periferik nerv sistemasi hujayralari. 
1.1 Boshqa nerv hujayralarining opsiqlari 
1.2 Uzunchoq miyada nerv hujayralarining topplamid 
Xulosa 
Foydalangan afabiyotlar 


KIRISH 
Vegetetiv 
nerv 
sistema 
ikki 
neyronli 
bo’lishi 
bilan 
somatik 
nerv 
sistemasidan farq qiladi. Vegetativ nerv sistemasining tolalari nerv markazlaridan 
chiqqach, organga uzilib, gangliy hosil qiladi. Gangliydan chiqqan nerv tolalari organga 
Yetib boradi. Nerv sistemasi simpatik qismining markazlari orqa miya ko’krak-bel 
qismlarining yon tarmoqlarida joylashgan. Orqa miya oldidan ikkinchi neyron 
boshlanib, uning tanasi joylashgan qism umurtqa pog’onasi oldi simpatik tugunlar hosil 
qiladi. har ikki tomondagi simpatik stvolda 3 ta bo’yin, 10-12 ko’krak, 5 bel, 4 ta 
dumg’aza va 1 ta dum tugunlari joylashgan. Bu tugunlardan chiqqan nerv tolalari yurak, 
qizilo’ngach, bronxlar, o’pka, va boshqa ichki organlarni nervlar bilan taminlaydi. 
Nerv sistemasi parasimpatik qismining markazlari orqa miyaning yuqorigi dumg’aza 
qismida, uzunchoq o’rta miyada joylashagan. Uzunchoq miyadan chiqqan adashgan 
nerv tolalari qalqonsimon bez, yurak, bronxlar, o’pka, qizilungach, oshqozon, ichaklar, 
me`da osti bezi, jigar va buyraklarni ta`minlaydi. Yorta miyadan chiqqan parasimpatik 
nerv tolalari ko’z qorachig’ini toraytiruvchi muskullarni va ko’zning kipriksimon 
muskullarini ta`minlaydi. Vegetetiv nerv sistemasining funktsiyalari. 
Simpatik va parasimpatik nerv sistemasi turli xil funktsional xossalarga ega. Ular 
turli organ funktsiyalariga nisbatan qarama-qarshi ta`sir etadi. Masalan, simpatik nerv 
sistemasi ta`sirlanganda yurak qisqarish soni va kuchi ortadi, qon tomirlari torayadi, 
oshqozon-ichak traktining harakat funktsiyalari susayadi, ko’z qorachig’i kengayadi, 
moddalar almashinuvi ortadi. Parasimpatik nerv sistemasi ta`sirlanganda yurak faoliyati 
tormozlanadi, ba`zi qon tomirlari kengayadi, oshqozon ichak traktining harakat 
funktsiyalari ortadi va ko’z qorachig’i torayadi. 
Vegetativ nerv sistemasining’ funkiiyalari bosh miyaning turli qismlari va bosh 
miya katta yarim sharlar po’stlog’i bilan boshqarilib turiladi. Vegetetiv nerv sistemasi 
ham o’z navbatida bosh miya faoliyatiga ta`sir etadi. Turli yoshdagi bolalarda vegetativ 
norv sistemasining rivojlaniish xususiyatliri yaxshi o’rganilmagan. Yangi tug’ilgan 
chaqaloqda yurak minutiga 120-140 marta qisqaradi va bolaning yoshi ortishi bilan 


qisqarishning soni kamayib boradi. Bu protsess bolada yurakka parasimpatik nerv 
sistemasi ta`siri ortib borishi bilan boqliq. 
Vogetativ nerv sistemasi funktsiyalari rivojlanishi bolaning harakat funktsiyalari 
rivojlanishi bilan bogliq, chunki skelet muskullarinnng qisqarishi reflektor ravishda 
yurak faoliyatiga ovqat hazm qilishga, nafas olishga, siydik ayirishga, qon bosimi va 
boshqa funktsiyalarni ortishiga sabab bo’ladi, veg’etativ nerv sistemasi funktsiyalarini 
I.P.Pavlov, L.A.Orbeli, A.G. Genetsinskiy, I.M.Bikov va A.A. Arshavskiy va boshqa 
ko’pgina olimlar tomonidan o’rganilgan. 
Ekstrimal 
(favqulodda) 
sharoitlarda 
vegetativ 
nerv 
sistemasi 
tashqi ta`sirlarga javob berib, ayniqsa, turli emotsional reaktsiyalarda qon 
aylanish, nafas, hazm, ayiruv, ichki sekretsiya organlarining funktsional holatini 
o’zgartirib yuborish xususiyatiga eg’a. Bunda yurak ritmi, nafas tezlashadi, ter ajralib 
chiqishi, almashinuv jarayonlari va shu kabilar kuchayadi. 


Tashqi muhit ta'sirida, atrofdagi boshqa odamlar bilan 
munosabati natijasida odamda paydo bo'lgan fikrlash, fikni 
bayon etish, bilim olish, hunar o'rganish va ularni esda saqlash 
kabi yuksak insoniy xususiyatlar ham nerv sistemasining ana 
shu ikkinchi funksiyasiga kiradi.Pavlov nerv sistemasining bu 
funksiyasini oliy nerv jaoliyati deb atagan. Nerv sistemasining 
bu funksiyasini uning yuqori qismida (bosh miya yarim sharlari 
va uning po'stloq qismida) joylashgan nerv markazlari bajaradi. 

Download 0.53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   15




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling