Neytronlar ishtirokidagi yadro reaksiyalari

(a,n) reaksiyaga asoslangan manbalar;

(y,n) reaksiyaga asoslangan manbalar;

Yadrolarning spontan bo ‘linishida hosil bo ‘ladigan neytronlar rnanbai.

Neytronlarning izotop manbalariga miso liar 5.1-jadvalda keltiril­gan.
5.1-jadval.
Neytronlarning bir nechta izotop manbalari.

Manba	Manba turi	Yarim parchalanish davri	Neytronlar o‘rtacha energiyasi, MeV
^226Ra-Be	a, n	1620 yil	4,5
^2l0Po-Be	a, n	138 kun	4,5
^239Pu-Be	a, n	24000 yil	4,5
^23SPu-Be	a, n	85 yil	4,5
^24lAni-Be	a, n	462 yil	4,5
^2'°Po-B	a, n	138 kun	2,5
^,24Sb-Be	y,n	60 kun	25 10-*
252Cf	Spontan	2,2 yil	1,4

Radioizotop manbalar yadro reaksiyalarini tadqiq qilishda deyar- li qo‘llanilmaydi. Xususan, (n,2n) turdagi reaksiyalami o‘rganishda qo‘llanilmaydi. Bunga sabab, mazkur turdagi yadro reaksiyalari endo- termik reaksiya bo‘lib, ular ostona energiyasiga egadirlar. Mazkur re- aksiyalar energiyasi T_n.>10 MeV bo‘lgan neytronlar ta’siri ostida sodir bo‘ladi. Bundan tashqari radioizotop manbalaming asosiy kamchilikla- ridan biri ulaming intensivliklari nisbatan kichikligidadir.
Yadro reaktorlari. Yadro reaktorlari - bu boshqariladigan zan- jir reaksiyasi amalga oshadigan qurilma. Bu qurilma katta oqimga ega bo'lgan neytronlar manbayi hisoblanadi. Har bir yadroni bombardi- mon qiluvchi neytronlar ta’siri ostida bo'linish jarayonida 2-3 ta erkin neytronlar vujudga keladi. Bu hodisa yadro reaktorida ulkan neytronlar oqimini olishga imkon beradi. Yadro reaktorlari o‘z maqsadi bo'yicha quyidagi turlarga bo'linadi: tadqiqot, ixtisoslashtirilgan va energe- tik. Aktivatsion tahlil uchun tadqiqot va ixtisoslashtirilgan reaktorlar ishlatiladi. Tadqiqot reaktorlari neytronlar dastasini chiqarish uchun mo'ljallangan kanallarning ko'pligi bilan farq qiladi, ko'pincha issiqlik neytronlarini olish uchun issiqlik kolonna bilan jihozlangan bo'ladi. Odatda eksperimental bir yoki bir necha kanallar namunalarini aktiv zonaga kiritib qo'yuvchi va ularni reaktordan chiqarib qo'yuvchi pnev- motransport bilan jihozlangan bo'ladi. Zamonaviy tadqiqot reaktorlari aktiv zonali issiqlik neytronlar oqimi 10¹⁵-10¹⁵neytron/(sm²-s)ni tash- kil etadi. Reaktorda neytronlar oqimi juda yuqori turg'unligi bilan farq qiladi.
energiyaga -110 keV mos keladi. Neytron generatorida tezlatilgan zar- ralar energiyasi 100 - 300 keV soha oralig‘ida bo‘ladi.
5.2-jadvaI.
t(d,n)⁴He va d(d,n)*He yadro reaksiyalarining asosiy xususiyatlari