Nima jaranglanayotganini top

Mashg’ulotning yakuni.

Mashg’ulot yakunida qo’ng’iroq, childirma, shiqildoq, bolg’acha ovozlariga taqlid qilinadi va bu o’yinchoqlar stol ustida qoldiriladi bolalar ularni o’ynaydilar, mustaqil takrorlaydilar.






MAVZU : “Sholg’om” ertagini hikoya qilib berish.
“So’zni ayt “ o’yini.
Ta’limiy maqsad: Bolalarni so’zda berilgan tovushni intonatsiya bilan ajratishga o’rgatish. Ajratilgan tovushni so’zda qanday eshitsa shunday talaffuz qilishga o’rgatish.
Tarbiyaviy maqsad: Bolalarni birgalikda o’ynashga, bir-birlarini hurmat qilishga, tartibli bo’lishga o’rgatish.
Rivojlantiruvchi maqsad: eshituv diqqatini rivojlantirish, to’g’ri talaffuzni shakllantirish.
Mashg’ulot uchun kerakli jihozlar: Flanelegraf va unga “Sholg’om” ertagida ishtirok etuvchi qahramonlar: sholg’om, chol, nabira, kampir, mushuk, sichqon, fishkalar va mayda o’yinchoqlar.
Mashg’ulotning borishi.

1. 
   Mashg’ulotning boshlanishi.
   

Tarbiyachi bolalarni gilamchaga doira shaklida o’tkazadi. Mashg’ulot uchun kerakli jihozlarni tayyorlaydi va to’siq bilan berkitadi.

2. 
   Mashg’ulotning asosiy qismi.
   

1-qism. Tarbiyachi “sholg’om’ ertagini hikoya qilib beradi va bir vaqtning o’zida flanelegrafga ertak mazmuniga taaluqli rasmlarni qo’yib boradi : chol sholg’om (sholg’om rasmini flanelegrafga qo’yadi)ekibdi. U katta va juda katta bo’lib o’sibdi. Chol (rasmni flanelegrafga qo’yadi) sholg’omni tortibdi- tortibdi tortib ololmabdi va yordamga kampirini chaqirib- di…(kampir rasmini qo’yadi). Ular sholg’omni tortishibdi- tortishibdi, tortib ololmabdilar va yordamga nabirasini chaqiribdilar…, kuchukchasi juchkani…, mushukni…va sichqonchani… Ular birgalikda sholg’omni tortib olishibdi. Endi diqqat bilan tinglang , men hamma rasmlarning nomlarini qanday aytaman: sholg’om, chol, kampir, nabira, Juchka, mushuk, sichqon.
Endi”Juchka” so’zini boshqacha qilib aytaman. Jjuchka. Kim huddi shunday aytadi?
Bola: Jjuchka (so’zni ikki uch bola takrorlaydi)
Tarbiyachi: Biz “j”tovushini uzoq , cho’zib talaffua etdik. Jjujka. Kelinglar, bu tovushni birgalikda aytamiz.
Bolalar: J
Taebiyachi:Tinglanglar, qanday qilib uni uzoq, cho’zib talaffuz etish mumkin: Jjjjjjjjj. Bu tovushni uzoq vaqt talaffuz etganimizda, bizga nimani ovozini eslatadi?
Bolalar: Chivinni ashullasini, qo’ng’zni jjjlashini…
Tarbiyachi: “Juchka” so’zini shunday aytingki, qo’ng’izni qanday jjlashini biz eshitaylik(so’zdagi “j” tovushini 2-3 bola uzoq, cho’zib talaffuz etadilar) Bu rasmda nimani rasmi tasvirlangan? (mushuk rasmini ko’rsatib)
Bola: Mushuk
Tarbiyachi: tinglang men bu so’zni boshqacha qilib aytaman:mushshuk. Siz ham huddi shunday qilib ayting. Biz “Sh” tovushini uzoq, chozib tlaffuz etamiz. Bu tovushni ham cho’zish (shshsh) mumkin. Bu bizga nimani eslatadi? Shshsh.
Bolalar: Shamolning shovullashini, kuzgi barglarning shitirlashini, ilonning vishillashini va hokazo.
Tarbiyachi: Endi siz “mushuk” so’zini shunday talaffuz etingki, biz kuchli shamolning esishini eshitaylik (“sh” tovushi).
Bola: Mushshuk. (2-3 bola bu so’zni takrorlaydi).
Tarbiyachi: Bu rasmda kim tasvirlangan? (chol tasvirlangan rasmni ko’rsatadi).
Bola: Chol.
Tarbiyachi: Tinglaylar, men bu so’zni qanday talaffuz etaman: Chol. Men “ch” tovushini uzoq talaffuz etdim: Chol. Kim bu so’zni xuddi men aytgandek aytadi?
Bola: Chol. (“ch” tovushini intonatsiya bilan ajratadi).
Tarbiyachi: To’g’ri, sen ham “Chol” so’zida “ch” tovushini baland ovozda aytding. Kelinglar hammamiz birgalikda uni talaffuz etamiz.
Bolalar: “Ch”
Tarbiyachi: Bu tovushni cho’zish mumkin emas. Uni qiska talaffuz etish kerak. Ch, ch, ch. Bu rasmda nima tasvirlangan? (Kampir rasmini ko’rsatadi).
Bola: Kampir
Tarbiyachi: Tinglaylar, men bu so’zni qanday talaffuz etaman: Kampirr. Men qaysi so’zni uzoq talaffuz aytdim: Kampirr?
Bola: R “agar bola tovushni talaffuz etishda qiynalsa tarbiyachi “Kampir” so’zining “r” tovushini intonatsiya bilan ajratib talaffuz etadi”
Tarbiyachi: agar, “r” tovushini chozib talaffuz etsak, u sizga nimani eslatadi?
Bolalar: Samalyotning, mashinaning matori shunday ovoz chiqaradi.
Tarbiyachi: to’g’ri motor shunday ovoz chiqaradi: rrr. Biroq motor mana bunday ashula aytishni ham biladi: rrr. Qani, o’ylanglarchi, katta motor qanday ashula aytadi.
Bolalar: rrr.
Tarbiyachi: Endi “sholg’om” so’zini eshiting. Bu so’zni aytganda qaysi tovushni, boshqa tovushlarga qaraganda balandroq va uzoqroq talaffuz etaman: “shollg’om”.
Bola: L
Tarbiyachi: Bu tovushni cho’zib aytish mumkin, u mana bunday talaffuz etiladi: LLLLL.
Endi “sholg’om” so’zini shunday aytingki, bu so’zdagi “L” tovushi aniq va yaxshi eshitilsin. “L” tovushini cho’zib talaffuz aytganingizda u sizga nimani eslatadi.
Bola: “L” tovushini cho’zib talaffuz etganimizda samalyotning g’uvvulashiga o’xshaydi. Samalyot balandga uchub ketganda, u bulutlar orasida bizga ko’rinmaydi, faqat uning g’uvullagan ovozi eshitiladi. Agar bola aytishda qiynalsa, tarbiyachini o’zi aytadi.
Tarbiyachi: Kim “sichqon” so’zini aytadi. (sichqon rasmini flanelegrafga qo’yadi). “sichqon” so’zini aytganingizda “s” tovushi aniq eshitilsin.
2-3 bola bu so’zni takrorlaydi.
Tarbiyachi: bu rasmda kim tasvirlangan?
Bola: nabira
Tarbiyachi: endi “N” tovushini yaxshi eshitiladigan qilib takrorlang.
2-3 bola so’zni takrorlaydi.
Tarbiyachi: topishmoqlarni toping? “mushuk” va “sholgom” so’zida men, cho’zib, uzoq talaffuz etgan tovush?
Bola: Sh
Shu tariqa o’tilgan tovushlar takrorlanadi.

3. 
   Mashg’ulotning yakuni.
   

Mashg’ulot yakunida “sozni ayt” o’yini o’ynatiladi. Tarbiyachi bolalarga shunday deydi: Hozir siz menga shamolning ashulasi bor so’zlarni aytasizlar. Men shunday so’zlarni bilaman: Shshart, shssham, shsher… . Kim so’zlarni to’g’ri aytsa o’yinchoq beraman. Kimda o’yinchoq ko’p bo’lsa shu o’yinda yutadi. O’yin oxirida g’olib aniqlanadi.


Tayyorlov guruh bolalarda grammatik nutqni shakllantirish mashg’uloti.
MAVZU: “Grammatik nutqni shakllantirish. Gap tuzish va so’z o’zgartirish ustida ishlash”.
“So’zni ayt” o’yini.