Нисбатан ясси тубли ва конуссиз бугизга эга булган вулкан кратери. Одатда марказий вулкан- дан четда бир маротабагина руй берган кучли порт- лашдан қосил булади


Осадки железисто - карбонатные - Темир - кар­бонатли чукиндилар


Download 0.71 Mb.
bet118/394
Sana06.04.2023
Hajmi0.71 Mb.
#1333408
1   ...   114   115   116   117   118   119   120   121   ...   394
Bog'liq
М-Я луғат 2023

Осадки железисто - карбонатные - Темир - кар­бонатли чукиндилар - кизгиш жигарранг тусдаги карбонатли (фораминиферали), таркибида - 5 % дан купроц СаС03 ва 5 % Fe булган балчиц чукиндилари. Бу чукиндилар карбонатсиз булса, улар таркибида 10­30 % Fe ва 5 % Мп булади. Fe улар таркибида цизгиш рангда аутиген гидрооксиди сифатида учрайди. Бу чукиндилар Ni, Со, Си, РЬ элементлари билан бойиган булади.
Осадки железистые - Темирли чукиндилар (тар­кибида ҳ5 % Fe бор) - таркибидаги Fe мицдорига цараб, улар: кам темирлашган (5-10 % Fe), темирлаш- ган (10-20 % Fe), ута темирлашган (20-30 % Fe) ва темир маъдани (ҳ30 % Fe) чукиндиларига булинади. Осадки известковые - Оқактошли чукиндилар - хемоген, диоген, камроц терриген типидаги кальцит ва арагонитлардан ташкил топган, таркибида 30 % дан ортиц кальций карбонат булган чукинди. Улар СаС03 нинг мицдорига қараб оқакланган. (30-50 %), оқакли (50-70%) ва ута оқакланган (ҳ70 %) чукиндиларга булинади. Замонавий чукиндиларда СаС03 мицдори

  1. % ни ташкил этади.

Осадки илистые - Балчиц чукиндилари - сув х,ав- залари тубидаги пеллит фракциясидан (<0,01мм) таш-


чукиндилар-
м-ллар (каль-


кил топган чукиндилар.
Осадки карбонатные - Карбонатли
таркибининг 30 %
дан ортиц карбонат
цит, арагонит, доломит ва б.лар) дан |ашкил топган
чукинди. Улар биоген, хемоген ва терриген турларга
ажралади.

Осадки кремнистые - Кремнийли чукиндилар -
аморф кремнезем (ҳ10 ёки 30 % SiO?) билан бойи­ган чукиндилар. Улар кам кремнийли (-"D-30 % аморф Si<— 02), кремнийли (30-50 % аморф $i<—02) ва ута кремнийли (ҳ50 % аморф Si<—02) чукичди турларига булинади.
Осадки марганцовистые - Марганецли чукинди­лар - таркибида Мпҳ0,2 % булган чукинди. Марга­нец чукиндиларда аутиген қосилалар (ок|сид, гидроок­сид) ва айрим м-ллар таркибида аллотигген м-л зарра- чалар сифатида учрайди. Марганецнинп чукиндидаги мицдорига цараб: кам марганецлашган (0,2-5 % Мп), марганецлашган (5-10 % Мп) ва ута марганецлашган (ҳ10 % Мп) чукиндилар ажратилади.
Осадки океанские - Океан чукиндилари - океан тубидаги седиментацион чукиндилар. Улар денгиз


т
НИН


чукиндиларидан терриген моддаларнинг иуцлиги,
чукиндилар ҳқосил булишида биоген жқраёнларнинг
устуворлиги билан фарқ цилади.

Осадки пелитовые - Пелитли чукиндилар - к- Ил
пелитовый.
Осадки пирокластические - Пирокластик чукин-
дилар
- пирокластик материаллардан ирорат вулка-
ноген
қосилаларнинг (вулкан кули, вулкан бомбаси
ва \к.) бир жойдан иккинчи жойга кучиши ва цайта
ётцизилиши
натижасида қосил булади.
Осадки пляжевые - Пляж чукиндилари - киргок
чизигидан цуруцлик тарафга тулцин таъсирида олиб
келиб ётцизилган чукиндилар.

Осадки прибрежные - КиРқоқ буйи чукиндилари

  • цирроз зонасида тупланган чукиндилар] Улар фаци-
    ясининг ҳқар
    хиллиги ва цатламланиш турлари билан
    ажралади.
    (қатламларни ташкил цилувчи т. ж. лари-
    нинг келиб чицишига цараб иккига: денгизга 1) дарё
    олиб келган тулқин ёрдамида цайта ётцизилган цат-
    ламлар; 2) денгиз iқhpfofh ва тубининг аб|разияси на-
    тижасида ётцизилган цатламларга булина|ци.


Осадки радиоактивные - Радиоактив чукинди-
лар
- радиоактив элементлар зарраларинқнг аэрозол-
ли, газли ва уларни парчаланишидан х,йсил булган
қосилаларнинг қаво, туман ва булутлар обкали тупла-
ниб, ёмгир ва цор билан бирга ёгишидан Косил була-

ди.
Осадки ракушечные - Чиганоқли чук
сув қавзалари (океан, денгиз) нинг саёз су
фларида замонавий икки табацали моллю

нингдек гастропода, брахиопода) чиганок
уларнинг синик,ларидан х,осил булган чук
Осадки рифовые(рифогенные) - Риф
ген) чукиндилар - риф маржонлари райо|нида ҳқосил
булган карбонатли чукиндилар комплексқ. Карбонат
чукиндилар комплексига замонавий яхлит рифли ҳқоси-
лагар, уларнинг денгиз тубида ташци ва иқки томон-
дан цоплаб турувчи нураган бушок; ётцизи(|лари кира-
ди' - „
Осадки современные - Замонавий чукиндилар -
замонавий геологик давр чукиндилари. Улар цуйида-
гича: 1. Сув ҳқавзалари-даги замонавий чукиндилар, яъни


индилар -
юсти шель-
:калар (шу-

ларидан ва
индилар.
пи (рифо-




диагенез жараё-нига тула учрамаган седиментация қав- заларидаги ёш чукмалар. 2. )қозирги замон жараён- лари натижа-сида қосил булаётган замонавий чукин- дилар. 3. ч. литологик хусусиятлари, таркибий тузили- ши ва гранулометрик хоссалари билан таснифлана- ди. 3. ч.нинг йирик фациал типлари чукиндилар қосил булишининг табиий-географик муқитига боглик;. Ден­гиз туби чукиндилари стратиграфиясида айрим лол­ларда, голоценни ёки унинг устки кисмини к,амраб олув- чи горизонтларни ажратиш мумкин.
Осадки терригенные - Терриген чукиндилар - цуруцликда юз берган денудация жараёнида қосил булган турли улчамли заррачаларни турли кучириш воситалари ёрдамида сув қавзаларига келтириши ва чукиндига тушиши натижасида қосил булади.
Осадки хемогенные - Хемоген чукиндилар - ки­мёвий ва биокимёвий реакциялар натижасида қосил булган чукиндилар. Булар бугланиш, оксидланиш-к,ай- тарилиш реакциялари натижасида кам эрийдиган би- рикмаларнинг қосил булиши ёки мух,итдаги эритма — коллоидлар коагуляцияси жараёнида қосил булади. X. ч. ларга ҳқар хил тузлар (галит, мирабилит) ва б. оқактош чукиндилари (оолитлар) ва темирли гуддалар (замонавий темир — марганецли конкрециялар), оцма- лар ва б.лар киради.
Осадки щебнистые - КиРРали шагал (чацицтош) чукиндилари - таркибида думалоцланмаган, цирра- лик, чациц булаклар (улчами 10-100) устивор мицдор- да булади. Уларнинг улчами майда (10-25 мм), урта (25-50 мм) ва катта (50-100 мм) турлари булади. Осадки эолово-морские - Денгиз-эол чукинди­лари - шамол билан олиб келтирилиб денгиз тубига ётцизилган чукиндилар. Арид иқимли қудудлар яцини- да ривожланган булади.
Осадкообразование - Чукинди қосил булиши -
литосферанинг атмосфера, гидросфера, биосфера ва космик фазо билан узаро таъсири натижасида юзага келган хосилалари. Жараён оқибатида литосфера мод- дасининг ер устида қайта тақсимланиши, б. геосфера- лар билан модда ва энергия алмашинуви, космосдан Ерга тушаётган цуёш энергияси ва моддасининг ютили- ши ва кумилиши руй беради..
Осадкообразование современное аридное - За­монавий арид иқлим шароитида чукиндилар қосил булиши - Ернинг цургоцчил (арид) зоналари- да чукиндилар )қосил булиши. К,урук,ликда улар кимё­вий чукиндиларга нисбатан устунлик цилади. Улар цуруцликда физик нурашнинг кимёвий нурашга нис­батан устунлиги; эол жараёнининг жадаллиги ва сув оцими модулининг пастлиги; материк ичидаги сув ҳқав- засидаги хемоген ва биоген; карбонат чукиндилар- нинг ҳқосил булиши; терриген ва биоген чукиндилар- нинг камлиги, эол материаллари ролининг ошиши би­лан тавсифланади.
Осадкообразование современное гумидное - Замонавий гумидли иқлимли шароитда чукинди қосил булиши - Ернинг намлик (гумидли) зоналари- да чукиндилар қосил булиши. Булар цурук,ликда ки­мёвий нурашнинг ривожланиши (нураш пусти), Конти­нентал сувли ва цуруц чукиндиларнинг (аллювий, де­лювий, кул ва ботцоцликларда) ривожланиши; конти­нент ичи сув қавзаларида терриген, биоген чукинди­ларнинг қосил булиши; океан ва денгизларда биоген

  • кремнийли (диатомли, радиолярийли), карбонатли


(фораминефера, маржой) ва терриген чукиндиларнинг жадал қосил булиши билан тавсифланади. Осадочные породы - Чукинди tof жинслар - Ер
пустининг устки цисмида жойлашган, ҳқар хил т. ж. ларининг нурашидан қосил булган мақсулотларнинг цайта ёцтизилиши оцибатида вужудга келади. Улар кимёвий, биологик, механик йул билан х;ам пайдо булади. Осаждение - Чукиш - 1) муаллац қолатдаги заррача- ларнинг сув қавзаси ёки оцар сув тубига чукиши; 2) эритмаларнинг бугланиши натижасида қосил булган туз ва ута туйинган туз эритмаларининг кимёвий когу- ляция реакциялари жараёнида чукиши, 3) эритмадаги бирор бир бирикмани чукма қолида ажратиб олиш. Осаждение гидродинамическое - Гидродинамик чукиш - сув оцимининг жадаллигига боглиц булиб, сувнинг гидродинамик оцим режими чукинди донала- рининг қаракатини тавсифлайди. Натижада оцим ос- тида ция цатламликка эга дунгликлар қосил булади. К,ия цатламли чукиндиларнинг қаммаси гидродинамик чукиндилар синфига киради. Уларнинг қосил булиши гидродинамик омилларга (оцим, тулқин ва б.ларга), яъни турбулент оцимларнинг структураси, тезлиги ва йуна- лиш цувватига боглиц. Чукинди доналарнинг улчамла- ри ва цалинликлари турбулент оцимнинг структураси- га боглиц булади.

Download 0.71 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   114   115   116   117   118   119   120   121   ...   394




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling