Niyazova n. A, Ximmataliyev d. O

Dasturiy ta'minot turlari. 
Kompyuter dasturiy ta'minotida zaruriy qism mavjud bo'lib, unda hech narsa 
qilinmaydi. Bunga tizim dasturlari deyiladi. Xaridor tizim dasturi bilan jihozlangan 
kompyuterni sotib oladi, bu kompyuterning ishlashi uchun xotira yoki 
protsessordan kam emas. Tizimli dasturiy ta'minotga qo'shimcha ravishda, EHM 
uchun dastur amaliy dasturlar va dasturlash tizimlarini ham o'z ichiga oladi. 
Kompyuter dasturlari quyidagilarga bo'linadi. 
- tizim dasturlari; 
- dasturiy ta'minot; 
- dasturlash tizimlari. 
Foydalanuvchi o'z dasturiy ta'minotiga murojat qilmasdan o'z muammolarini 
hal qila oladigan dasturlarga amaliy dasturlar deyiladi. 

---

34 
Qoidaga ko'ra, barcha foydalanuvchilar deyarli har kimga kerak bo'lgan 
dasturlar to'plamiga ega bo'lishni afzal ko'rishadi. Ular umumiy maqsadli dasturlar 
deb nomlanadi. Bularga quyidagilar kiradi: 
 
har xil matnlarni tayyorlash, chizmalar yaratish, chizmalar tuzish mumkin 
bo'lgan matn va grafik muharrirlari; oddiygina qo‘ymoq, yozmoq, chizmoq; 
 
ma'lumotlar bazasini boshqarish tizimlari (DBMS), bu sizga kompyuterni 
istalgan mavzu bo'yicha ma'lumotnomaga aylantirish imkonini beradi; 
 
jadvallarini hisoblashda amaliyotda juda keng qo'llanilishini ta'minlaydigan 
jadval protsessorlari; 
 kompyuter tarmog'idagi ma'lumotlar bilan birlashtirilgan boshqa kompyuterlar 
bilan ma'lumot almashish uchun mo'ljallangan aloqa (tarmoq) dasturlari. 
 ilova dasturlarining juda mashhur turi bu kompyuter o'yinlari. Aksariyat 
foydalanuvchilar o'zlarining kompyuterlari bilan muloqotni ulardan boshlashadi. 
Bundan tashqari, kasbiy faoliyat uchun juda ko'p maxsus maqsadli arizalar mavjud. 
Ular ko'pincha dastur paketlari deb nomlanadi. Bu, masalan, ish haqi va 
buxgalteriya hisobida bajariladigan boshqa hisob-kitoblarni ishlab chiqaradigan 
buxgalteriya dasturlari; 
 Dizaynerlarga turli xil texnik qurilmalar uchun loyihalarni loyihalashda yordam 
beradigan kompyuter yordamida yaratilgan tizimlar; 
 Murakkab matematik muammolarni dasturlarni tuzmasdan hal qilishga imkon 
beruvchi to'plamlar; 
 Turli maktab fanlari bo'yicha o'quv dasturlari va boshqalar.