Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti maxmutazimova yulduz raxmatovna

Frebelning sovg'alari
Bolani juda erta yoshda rivojlanishi 
uchun Frebel oltita "sovg'a" ni taklif 
qildi. Birinchi sovg'a - bu koptok (to'p).
Koptoklar kichik, yumshoq, jun bilan 
to'qilgan, har xil ranglarda bo'yalgan 
bo'lishi kerak - qizil, to'q sariq, sariq, 
yashil, 
ko'k, 
binafsha 
rang 
(ya'ni 
kamalak ranglari) va oq rang. Har bir 
koptok ipda. Ona bolaga turli rangdagi 
koptoklami ko'rsatadi, shu bilan uning 
ranglami 
farqlash 
qobiliyatini 
rivojlantiradi. Koptokni turli yo'nalishlarda silkitib, shunga ko'ra, 
"oldinga va orqaga", "yuqoriga va pastga", "o'ngga va chapga" aytib, 
onasi bolani fazoviy tasavvurlar bilan tanishtiradi. Koptokni kaftida 
ko'rsatib, uni yashirgan holda, "koptok bor, koptok yo'q" deb aytganda, 
u bolani tasdiqlash va inkor qilish bilan tanishtiradi.
Ikkinchi 
sovg'a 
- 
bu
kichkina yog'och shar, kub va 
silindr (koptokning 
diametri, 
silindming asosi va kub tomoni 
bir xil). Ularning yordami bilan J=; 
bola 
ob'yektlaming 
turli 
shakllarini bilib oladi. 
Kub 
shakli va barqarorligi 
bilan 
koptokka qarama-qarshi. Frebel koptokni harakatning belgisi, kub esa
63
in i
I n i i СП 
1ШЛ

---

dam olishning ramzi va xilma-xillikdagi birlik (kub bitta, ammo uning 
tashqi ko'rinishi ko'zga qanday taqdim etilganiga qarab farqlanadi: 
chekka, yon, tepa). Silindr ham koptokning xususiyatlarini, va kubning 
xossalari: agar u tayanchga o'm atilsa barqaror va harakatchan, 
joylashtirilgan bo'lsa va hokazo. Uchinchi sovg'a - bu sakkiz kubikka 
bo'lingan kub (kub ikkiga, har yarmi to'rt qismga bo'linadi). Ushbu 
sovg'a orqali bola, Frebel ishonganidek, butun va uning tarkibiy qismlari 
("murakkab birlik", "birlik va xilma-xillik") haqida tasavvurga ega 
bo'ladi; uning yordami bilan u o'z ijodini rivojlantirish, kublardan qurish, 
ulami turli yo'llar bilan birlashtirish imkoniyatiga ega.