Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti maxsus sirtqi bo

Yerni  bahorda  haydash  sabablari.  Bahorgi  haydovning  tashkiliy  jih

atdan kamchilliklari.Kuzgi shudgor tuproqning fizik+kimyoviy xossalariga

 va qishloq xo’jalik ekinlarining hosildorligiga  qanchalik  ijobiy  ta’sir  etma

---

sin,  respublikamizning  ayrim  xududlarida  yerga bahorda  asosiy  ishlov  b

eriladi.  Bunga  paxta  yetishtiriladigan  eng  shimoliy  tumanlar, jumladan,  

Qoraqalpog’iston,  Xorazm  hamda  Farg’ona  viloyatining  Quqon  guruhi  t

umanlari misol bo’ladi.  

Bahorgi  haydashda,  yerni  ekish  oldidan  amalga  oshiriladigan  tadbirlar  k

uzgi shudgorlashdagi kabi muntazam ravishda bajarilmaydi. Chunki, yerni qi

sqa vaqt ichida ekin ekishga  tayyorlash  kerak.  Natijada  texnikadan,  qurol 

 va  ishchi  kuchidan  foydalanish jadallashadi  hamda  bahorgi  g’animat  da

mlarni  boy  bermaslik  uchun  ayrim  tadbirlar  to’liq bajarilmasdan qolib ke

tishi mumkin. Yuqoridagi  shirkat  va  fermer  hujaliklarda  yerlarni  bahorda

  haydashga  ularning geografik  joylashishi  va  tuproq-

iqlim  sharoiti  taqoza  etadi.  Xorazm  viloyati  va Qoraqalpog’istonning  tup

rog’i  sho’r,  sizot  suvlari  yuza  joylashgan  va  yerlarning    relefini tekisligi

dir.  Yer  sho’rini  asosiy  haydashdan  oldin  yuvish  kerak,  aks  holda  yer  

bahorda yetilmay  ekinlarni  ekish  kechiqib  ketadi.  Sho’rni  kuzda  yuvish, 

 tashkiliy  jihatidan  ancha qiyin,  chunki  kuzda  Amudaryoning  suvi  juda  

kamayib  ketadi,  ikkinchidan,  sovuq  barvaqt tushib,  yerlar  muzlaydi  va  u

zoq  vaqtgacha  erimaydi.      Hatto  g’o’zapoyani  yulib  olishga  ham ulgurm

aydi.  Shuningdek, paxta yig’imterimining  kech  tugallanishi  ham  ekin  ma

ydonlari sho’rini  kuzda,  sovuq  tushmasdan  oldin  yuvish  imkonini  berma

ydi.  Yerlarning  relefi  tekis bo’lsa,  sug’orish  shaxobchalarida  irrigasion  y

otqiziqlar  ko’plab  cho’kib  qolib,  suv  oqishiga to’sqinlik  qiladi  Shuning  

uchun  erta  bahordan  boshlab  sug’orish  tarmoqlari  suv yotqiziqlaridan  to

zalanadi,  daladagi  g’o’zapoya  yulib  olinib,  polga  bo’lib  chiqiladi  va  

shundan keyin sho’r yuvishga kirishiladi. Bu  joylarda  yer  3+4,  ayrim  may

donlarning  sho’ri 5/martagacha  yuviladi.  Shundan keyin, yer yetilishi bilan

 pollar tekislanib               mahalliy va mineral o’g’itlar solinib PN-4-35, PYa- 

3/35 pluglarida haydaladi. Agar ko’klamda shamol ko’p bo’lsa yerni yuza qi

smi tez quriydi. Bunday  paytda  kesaklar  ko’p  hosil  bo’ladi  va  pastki  qa

tlamga  ko’miladi,  yerning  ortiqroq  

ko’pchishi  kuzatiladi.  Yer  yaxshi  o’tirishmagan  bo’ladi.  Shuning  uchun  

bahorgi  haydovdan keyin  yer  bir  necha  marta  chizellanadi,  mola  bostiril

adi  va  zudlik  bilan  ekiladi.  Bahorgi haydashdan  keyin  yer  bir  necha  ma

rta  chizellanadi  va  har  safargi  chizellashdan  so’ng  og’ir mola bostiriladi. 

---

Yer haydalishi bilanoq ekin ekishga tayyorlanib, ekin ekilaveradi. Aks holda 

tuproqning nami qochadi, keyin chigit suv berishga       zaruriyat tug’iladi.      

1. Yerni bahorda haydash sabablari . Bahorgi haydovning tashkiliy jihatdan  

kamchiliklari.  

2. Tuproq unumdorligini oshirishda bedapoyalarni haydashning ahamiyati, u

ni o’tkazish muddati, chuqurligi.Bedapoyalarni haydashda yo’l qo’yiladigan  

kamchiliklar va ularni bartaraf etish chora tadbirlari.  

3. Ang’iz va uni ishlash tizimi. G’alla ekinlaridan bo’shagan yerlarni yerlarni

  

shudgorlash muddati va uni sifatli qilib o’tkazish tadbirlar