Nizomiy nomli Toshkent Davlat Pedagogika Universiteti

IV.Xulosa.
Hozirgi zamon pedagogikasida tarbiya tarbiyachining tarbiyalanuvchi shaxsiga oddiy ta’sir ko’rsatishi emas bilan hamkorlikda qiladigan munosabatlari va o’zaro ta’sir ko’rsatishi ekanligi alohida ta’kidlanadi. Bugungi kunda shunchaki bilim egasi bo’lgan insonni emas, balki ijodkor, o’z iste’dodi bilan ajralib turuvchi ishbilarmon insonni tarbiyalash zamon taqozosidir.
Tarbiya jarayonining mohiyati, qonuniyatlari va o’ziga xos jihatlari xususidagi mavjud nazariy va amaliy g’oyalarga, pedagogik bilimlarga tayangan holda tarbiya texnologiyasining tarkibiy qismlarini quyidagicha belgilaydi:

1. Tarbiya jarayonining umumiy loyihasi;

2. Tarbiyani tashkil etishga bo’lgan ijtimoiy ehtiyoj (rag’bat);
3. Tarbiya maqsadi.
4. Tarbiya mazmuni (shakl, metod, usul va texnik vositalar);
5. O’qituvchi (tarbiyachi) faoliyati;
6. O’quvchi (tarbiyalanuvchi faoliyati);
7. Tarbiya samarasi (natija).
Hayotga yangicha siyosiyva iqtisodiy nuqtai nazardan yondoshish o’sib kelayotgan yosh avlod tarbiyasi bilan bog’liq jarayonni ham qayta ko’rib chiqishni taqozo etmoqda.
O’quvchi yoshlarga o’quv mashg’ulotlari berish muammosi shaxs kamolotini jadallashtiradigan va to’la-to’kis bo’lishini ta’minlaydigan umuminsoniy tarbiyaning ajralmas qismidir. Pedagogika fani taraqqiyotining eng dastlabki davrlaridan o’rganib kelinganligi aniqlandi va yanada takomillashib borish kerakligi ta’kidlandi.
O’quv mashg’ulotlari bilan shug’ullanishning foydali ta’siri haqidagi dastlabki ma’lumotlar xilq og’zaki ijodi namunalaridan: dostonlar, ertaklar, maqollar, rivoyat va afsonalarda bayon etilgan bo’lib, kuchlilik, mardlik, adolatlilik, merganlik, qiyinchiliklarga chidash kabi fazilatlar orqali talqin etilgan.
Ulug’ allomalarning bizga qoldirgan, ilmiy-nazariy, badiiy, maoddiy-madaniy meroslaridan o’quv mashg’ulotlarining ilmiy asoslari bilan bir qatorda hayotga tatbiq etish tajribalari ham qimmatli ma’rifiy ahamiyat kasb etadi. Ularni o’rganish hozirgi davr yoshlarini estetik ruhda va ma’naviy barkamol insonlarga aylantiradi.O’quv mashg’ulotlaring estetik ruhda tarbiya berish mohiyatini ilmiy asoslashda mustaqillikka erishgandan keyin o’zbek olimlari barakali ishlar olib borayotganliklarini ta’kidlashni ma’qul topdik.Hozirgi davr pedagogika fanining dolzarb muammolaridan biri bo’lgan zamonaviy pedagogik texnologiyalardan o’quv mashg’ulotlari tashkil etishda foydalanish yaxshi samara berishiga ishonch hosil qilgan holda mashg’ulotlarni loyihalashtirish va o’tkazish davr talabiga aylanganligi aniqlandi.
O’quv mashg’ulotlari ilmiy asosda tashkil etilganda o’o’quvchi yoshlarning aqliy, axloqiy, mehnat, estetik ruhda va boshqa tarbiya yo’nalishlariga kuchli ta’sir ko’rsatishi aniqlandi.
Ta’lim-tarbiya muassasalarida o’quv mashg’ulotlari o’qitish uchun juda kam vaqt ajratilgan.Yoshlarning o’quv mashg’ulotlari o’yinlariga bo’lgan qiziqishlari hisobga olinib, mustaqil o’quv mashg’ulotlari mashqlari bilan shug’ullanib kelinadi.Mustaqil o’quv mashg’ulotlari bilan shug’ullanishning o’ziga xos talablari aniqlandi.Ularga rioya qilish mustaqil o’quv mashg’ulotlarini yanada samarali bo’lishini ta’minlaydi.
Xulosa shuki:
Birinchidan, davlat tomonidan qabul qilingan qonun-qoidalarni mukammal bilish, ularning qanday maqsadlarga qaratilganligini yoshlarning ongiga etkazish va hayotga tadbiq etish uchun tinmasdan harakat qilish.
Jamiyat a’zolarini sog’lomlashtirish bilan birga, o’quv mashg’ulotlari sohasida erishilayotgan g’alabalarni ko’paytirishga da’vat etish.Bir so’z bilan aytganda O’zbekistonda o’quv mashg’ulotlari ishlari davlat ahamiyatiga molik bo’lgan soha ekanliginihisetishgaerishish.
Ikkinchidan, o’quv mashg’ulotlari mashqlari inson kamolotining zarur shartlaridan biri sifatida, bola shaxsi kamolotining ajralmas qismi bo’lib, har tomonlama shakllangan komil insonni tarbiyalashning asosiy omillaridan biri deb hisoblanishigae’tiborqaratish.
Shaxs kamolotining irsiyat, ta’lim va tarbiya, ijtimoiy muhit, shaxs faolligi omillarining estetik ruhda ulg’ayishdagi ta’sirini to’la namoyon etilishiga e’tiborni qaratilishi.
Uchinchidan, o’quv mashg’ulotlaring ilmiy asoslangan mazmuniga e’tiborni qaratgan holda, jahondagi eng ilg’or ta’lim-tarbiya mazmunlariga uyg’un bo’lgan ma’lumot va axborotlarga suyangan holda shug’ullanish. Jahon xalqlarining o’quv mashg’ulotlari turlarini o’rgangan holda, ular bilan shug’ullanib yuqori ko’rsatkichlarni qo’lga kiritish uchun harakat qilish.O’zbek milliy o’yinlarini jahonga yoyish. Kurashning qisqa muddatda qiziqarli xalqaro sport turiga aylanishiniasoslash.
To’rtinchidan, pedagogika uchun umumiy sanalgan ta’lim-tarbiya tamoyillariga o’quv mashg’ulotlari tashkil etishda qat’iy amal qilishga erishish. Ilmiylik, tizimiylik, izchillik, tushunarli bo’lish, ko’rgazmalilik, yosh va o’ziga xos xususiyatlarni hisobga olish bilan bir qatorda insonparvarlik, vatanparvarlik, demokratiya talablariga rioya qilish kabi tamoyillar o’quv mashg’ulotlarini yuksaklikka ko’tarilishiga hissa qo’shadi.
Beshinchidan, XXI asrda ta’lim tarbiyaning dolzarb muammosiga aylangan kompyuter va axborot texnologiyalaridan samarali foydalanishga erishish. Lokal va xalqaro axborot tizimi materiallaridan unumli foydalanib, o’quv mashg’ulotlari jahon standartlari da ajasiga ko’tarish. Ta’limning zamonaviy pedagogik texnologiyalar asosidagi interfaol metodlarini joriy etish. Bunda bilim oluvchi va shug’ullanuvchi shaxsining nufuzini orttirishga erishish.
Oltinchidan, eng zamonaviy talablarga javob beradigan sport mashg’ulotlaridan unumli foydalanish, ularning bekor turmasligi, yoshlarning muntazam shug shaharlarda emas, barcha joylarda faoliyat yuritishini ta’minlash.
Pullik xizmatning ma’lum bir qismini mahalliy mablag’lar evaziga qoplash orqali barcha hohlovchilarning jalb etilishiga sharoit yaratish.
Ettinchidan, o’quv mashg’ulotlari bo’yicha ilmiy, o’quv-metodik, badiiy ommabop nashrlarni ko’paytirish va ta’sirchanligini oshirishga erishish. Sport musobaqalarining sharhi va tahlilini ommaviylashtirish.
Sakkizinchidan, o’quv mashg’ulotlari jihozlarini tayyorlovchi mahalliy ishlab chiqarish korxonalarini barpo etish.Ular tayyorlagan jihozlar xalqaro talablarga javob berishiga erishish. Ayniqsa boshlang’ichuchun sport kiyimlari, asbob-uskunalar, mashg’ulotlar uchun zarur bo’lgan jihozlarning qulay va arzon bo’lishiga ahamiyat berilsa hamma uchun foydali bo’lar edi.
O’quv mashg’ulotlari bilan shug’ullanish jarayonida do’stlik, o’rtoqlik, o’zaro yordam, fidoyilik, vatanparvarlik, insonparvarlik, baynalminalchilik, ongli intizom, mustahkam irodaviy sifatlar tarkib topib boradi.Har bir mashg’ulotda bunday imkoniyatlardan to’lafoydalanishgaharakat qilish kerak. O’quv mashg’ulotlarining estetik ruhda qiymatini oshirish, mehnatsevarlikka yo’naltirilganligini kun sayin kuchaytirish, iqtisodiy mohiyatini samarali bo’lishiga hissa qo’shishni ta’minlash chora-tadbirlarini belgilash.
Xulosa qilib aytganda, me’moriy obidalarda aks etgan har bir bezak,
naqshning o ‘z siri va falsafasi bor. Ajdodlarimiz tomonidan asrlar davomida barpo etilgan ulkan, mahobatli me’moriy obidalaming boy mazmuni va teran mohiyatini yosh avlodga yetkazish muhim vazifalarimizdan biridir.