Nókis filialí «Kompyuter injiniringi» baǵdarı

1. OLAP texnologiyaları
OLAP texnologiyaları sheńberinde maǵlıwmatlardıń kóp ólshewli kórinisin relyatsion DBMSlar hám kóp ólshewli arnawlı qurallar járdeminde shólkemlestiriw múmkinligine tıykarlanıp, kóp ólshewli OLAP sistemalarınıń úsh túri ámeldegi:
- kóp ólshewli (Kóp ólshewli) OLAP-MOLAP;
- relational (Relation) OLAP-ROLAP;
- aralas yamasa gibrid (Gibrid) OLAP-HOLAP.
Kóp ólshewli maǵlıwmatlar bazasında maǵlıwmatlar relyatsion kesteler kórinisinde emes, bálki tártiplengen kóp ólshewli dızbekler kórinisinde giperkublar formasında shólkemlestiriledi, bunda barlıq saqlanǵan maǵlıwmatlar birdey ólshemge ıye bolıwı kerek, bul bolsa eń tolıq tıykardı qáliplestiriw zárúr ekenligin ańlatadı. Ólshewler. Maǵlıwmatlar polikublar formasında dúziliwi múmkin, bul variantda hár bir kórsetkishtiń bahaları óz ólshewleri kompleksi menen saqlanadı, maǵlıwmatlardı qayta islew sistemanıń óz quralı tárepinen ámelge asıriladı. Bul halda saqlaw dúzilisi ápiwayılastırılgan, sebebi kóp ólshewli yamasa ob'ektke jóneltirilgen formada maǵlıwmatlardı saqlaw zonasına mútajlik joq. Maǵlıwmatlardı relyatsion modelden ob'ektke aylandırıw ushın modeller hám sistemalardı jaratıw ushın úlken miynet ǵárejetleri azayadı.
MOLAP dıń abzallıqları tómendegilerden ibarat:
- sorawlarǵa ROLAP-ga qaraǵanda tezirek juwap beriw - sarplanǵan waqıt bir yamasa eki ese kem;
- SQL sheklewleri sebepli kóplegen ornatılǵan funktsiyalardı ámelge asırıw qıyın.
MOLAP sheklewlerine tómendegiler kiredi:
- maǵlıwmatlar bazalarınıń salıstırǵanda kishi kólemi;
- denormalizatsiya hám dáslepki jıynaw sebepli kóp ólshewli dızbekler 2, 5-100 ret isletiledi. Kóbirek yad túp maǵlıwmatlarǵa qaraǵanda (ólshewler sanınıń kóbeyiwi menen yad tutınıwı eksponent túrde ósedi);
- interfeys hám maǵlıwmatlardı manipulyatcıya qılıw quralları ushın standartlar joq;
- Maǵlıwmatlardı júklewde sheklewler bar.
Kóp ólshewli maǵlıwmatlardı jaratıw ushın zárúr bolǵan háreketler keskin artadı. Bunday jaǵdayda, informaciya bazasında ámeldegi bolǵan maǵlıwmatlardıń relyatsion modelin ob'ektivlastırıwdıń qánigelestirilgen quralları derlik joq. Sorawlarǵa juwap beriw waqıtı kóbinese OLAP sistemaları talaplarına juwap bere almaydı.
ROLAP sistemalarınıń abzallıqları tómendegilerden ibarat:
- tuwrıdan-tuwrı saqlaw quramındaǵı maǵlıwmatlardı demde analiz qılıw qábileti, sebebi kóplegen derek maǵlıwmatlar bazaları relyatsion bolıp tabıladı;
- mashqalanıń ózgeriwshen ólshemi menen RO-LAP jeńis qazanadı, sebebi maǵlıwmatlar bazasın fizikalıq qayta shólkemlestiriw talap etilmeydi;
- ROLAP sistemaları kemrek kúshli klient stanciyaları hám serverlerinen paydalanıwı múmkin, hám serverler quramalı SQL sorawların qayta islewdiń tiykarǵı jugin óz moyınlarına aladılar;
- relyatsion maǵlıwmatlar bazasında informaciyanı qorǵaw dárejesi hám kirisiw huqıqların parıqlaw kóp ólshewlilerge qaraǵanda kútá úlken joqarı.
ROLAP sistemalarınıń kemshilikleri ónimliliktiń tómenligi, maǵlıwmatlar bazası sxemaların qıyqımlıq menen úyreniw, arnawlı indekslerdi sazlaw, sorawlar statistikasın analiz qılıw hám maǵlıwmatlar bazası sxemaların ózgertiwde analiz nátiyjelerin esapqa alıw zárúrshiligi, bul bolsa sezilerli qosımsha miynet ǵárejetlerine alıp keledi.
Bul shártlerdiń atqarılıwı ROLAP sistemalarınan paydalanǵanda kirisiw waqıtı boyınsha MOLAP sistemalarına uqsas kórsetkishlerge erisiw, sonıń menen birge, yadtı tejew boyınsha ótiw imkaniyatın beredi.
Gibrid OLAP sistemaları relyatsion hám kóp ólshewli maǵlıwmatlar modelin ámelge asıratuǵın qurallar kombinatsiyası bolıp tabıladı. Bul sizge bunday modeldi jaratıw hám texnikalıq xizmet kórsetiw ushın resurslarınıń bahasın, sorawlarǵa juwap beriw waqtın keskin kemeytiw imkaniyatın beredi.
Bul jantasıw dáslepki eki jantasıwdıń abzallıqlarınan paydalanadı hám olardıń kemshiliklerin qaplaydı. Bul princip sol maqsette eń islep shıǵılǵan programmalıq ónimlerde ámelge asıriladı.
OLAP sistemalarında gibrid arxitekturadan paydalanıw kóp ólshewli analizde programmalıq qurallardan paydalanıw menen baylanıslı mashqalalardi sheshiwdiń eń maqul túsetuǵın usılı esaplanadı.
Naǵıstı anıqlaw rejimi maǵlıwmatlardı sanalı qayta islewge tiykarlanǵan. Bul jerde tiykarǵı wazıypa úyrenilip atırǵan processler degi nizamlıqlardı, túrli faktorlardıń munasábetleri hám óz-ara tásirin anıqlaw, úlken " noodatiy" iyiwlerdi izlew hám túrli zárúrli processlerdiń barıwın prognoz qılıw bolıp tabıladı. Bul tarawdıń maǵlıwmatlardı óndiriske tiyisli.
1993 jılda maǵlıwmatlar bazaların qurıwda relyatsion jantasıw tiykarlawshisi Edgar Kodd jáne onıń sherikleri (Edgar Kodd, matematikalıq hám IBM sheriki) " Arbor Software" kompaniyası (búgingi kúnde bul ataqlı Hyperion Solutions kompaniyası) ǵayratı menen maqala baspadan shıǵardı., " Analizshi paydalanıwshıları ushın OLAP (operatsion analitik qayta islew) ni usınıw" dep atalǵan, bul OLAP texnologiyasınıń 12 ózgeshelikin qáliplestirgen, keyinirek olar taǵı altı menen toldırildi. Bul qaǵıydalar jańa hám júdá perspektivalı texnologiyanıń tiykarǵı mazmunına aylandı.