Nókis filialí «Kompyuter injiniringi» fakulteti

2.2. Standartlardı islep shıǵıw basqıshları.
O’ZRST 1. 1 - 92 “O’zbekiston Respublikasınıń standartlastırıw mámleket sisteması. O’zbekiston Respublikasınıń standartın islep shıǵıw, kelisip alıw, tastıyıqlaw hám dizimnen o’tkeriw tártibi” standartına qaray O’zbekiston Respublikası standartı (endigiden standart dep júritiledi) standartlastırıw bo„yicha texnikalıq qumitalar (endigiden TQ), standartlastırıw bo„yicha tayansh shólkemler, ministrlikler, keńseler, awqamlar, konsernlar, mámleket, shirkat, jalawshı, aktsioner, qo„shma kárxanalar, mákemeler hám shólkemler tárepinen islep shıǵıladı.
Standarttı hár túrlı shólkemler qánigeleriniń jumısshı gruppaları tárepinen islep shıǵıwǵa jol qoyiladi.Standarttıń bir neshe shólkem tárepinen islep shıǵilıwında jetekshi islep shıǵıwshı shólkemler (atqarıwshılar ro„yxatida birinshi o„rinda turadı ) sheriklikte jumıs orınlawshı hár bir shólkem menen jumıs kulamini hám múddetlerin anıqlaydı.
Standart respublika aymaǵında kimga qarawlı ekenligi hám múlk formasından qat‟iy názer, ónimlerdi shıǵaratuǵın hám iste‟mol etetuǵın hámme kárxana hám shólkemler ushın májburiy bolıp tabıladı. Standartqa kirgizetuǵın o„zgarish tiykarǵı standart ushın belgilengen tártipte májburiy kelisip alınıwı, tastıyıqlanishi hám ro„yxatdan o„tkazilishi kerek. Standartlardıń dúzilisi, mazmunı, aytılıwı hám rásmiylestiriliwi GOST 1. 5 - 85 ke muwapıq atqarıladı.
Standartlardı islep shıǵıw tártibi. Standarttı islep shıǵıwda shólkemlestirilgen - usılıy birlikke erisiw maqsetinde hám de standarttı islep shıǵıw basqıshları atqarılıwın baqlaw ushın 4 basqısh engiziledi (1 - súwret).
2 - súwret. Standarttı islep shıǵıw basqıshları.
Standartlardı islep shıǵıw basqıshların bir- biri menen qosip aparıwǵa jol qoyiladi. Standart joybarı TQ jumıs rejesine, tastıyıqlanǵan standartlastırıw kesteine, jańa ónim túrlerin jaratıw rejesine, mápdar shólkemler usınısı hám islep shıǵıwshı kárxanalardıń ǵayratına qaray islep shıǵıladı. Standart joybarın islep shıǵıw menen bir waqıtta standart joybarına túsindiriw xati da dúziledi hám kerek tapılsa standarttı engiziw bo„yicha tiykarǵı shólkemlestirilgen - texnikalıq iadbirlar rejesiniń joybarı islep shıǵıladı (keyinirek tiykarǵı ilajlar rejesiniń joybarı dep júritiledi).
Standart joybarı túsindiriw xati hám tiykarǵı ilajlar jobası proektsi menen birgelikte ko„paytiriladi hám dizim boyinsha hámme mápdar shólkemlerge pikir - oy-pikirler alıw ushın jiberiledi.
Standart joybarı kárxana hám shólkemler tárepinen ko„rib shıǵılǵanınan son’ o’z pikir - oy-pikirlerin tuzib, standarttı islep shıǵıwshı shólkemge qabıl etken kúnden baslap 15 kún ishinde, keshiktirmasdan jiberediler.
Pikir - oy-pikirler ústinde islew, standart joybarın islep shıǵıw (son’gi redakciyası ), kelisiw jáne onı tastıyıqlawǵa usınıw. Kárxana hám shólkemler tárepinen jiberilgen standart joybarı bo„yicha pikir - oy-pikirler qayta isletilinip, olar tiykarında pikir - oy-pikirler kompleksi dúziledi.Jetekshi islep shıǵıwshı shólkem dúzilgen pikir - oy-pikirler kompleksine qaray standart joybarınıń son’gi redakciyasın islep shıǵadı hám de túsindiriw xatini hám tiykarǵı ilajlar rejesiniń joybarın anıqlaydı.
Islep shıǵıwshı shólkem menen basqa mápdar shólkemler arasında standart joybarı yamasa tiykarǵı ilajlar jobası joybarı boyinsha kelispewshilikler bolsa, jetekshi islep shıǵıwshı shólkem kelispewshiliklerdi talqılaw ushın keńes o’tkizedi.
Keńeske ko’rip shıǵılǵan standart joybarı boyinsha hám qarar qabıllaw kepilligi berilgen tiykarǵı mápdar shólkemlerdiń hám buyırtpashılar (tiykarǵı paydalaniwshi) dıń wákilleri usınıs etiledi. Bul keńesde ko’rip shıǵılıp atırǵan máselelerdiń hár tárepleme dodalanıwı jáne bul máseleler maydanınan tiyisli qararlar qabıl etiliwin ta‟minlanish kerek boladi.
Jetekshi islep shıǵıwshı shólkem keńes urıs qatnasıwshısılarına tartıslı máseleler boyinsha pikir - oy-pikirler kompleksinen ko„chirmalar jiberedi. Keńes mirátnamaların onıń urıs qatnasıwshısılarına keńes baslanıwına keminde 10 kún qalǵanda alatuǵın etip jiberiledi. Keńes sheshimi onıń urıs qatnasıwshısıları qol chekan protokol menen rásmiylestiriledi. Protokolda yamasa oǵan qosımsha etilgen bólek ro„yxatga keńes qatnasıwshısınıń hár birewiniń famılıyasın, atı, ákesiniń atı hám hámeli (shólkemdiń atınıń qosi) ko’rsetiledi.
Keńesde qabıl etilgen sheshimge qaray, standart, joybarınıń so„nggi redakciyası dúziledi hám de túsindiriw xati hám tiykarǵı ilajlar rejesiniń joybarı anıqlanadı. Bunnan tısqarı, eger standart joybarında Mámleket qadaǵalawı, kásiplik awqamı, Mámleket tábiyaattı qorǵaw qumitasi, Sawliqti saqlaw ministrligi iskerligi sheńberine tiyisli talaplar qo„yilgan bo„lsa, joybar bul keńseler menen de kelisip alınıwı kerek. Sırt elge shiǵarılatuǵın ónimlerdiń standartları bolsa GOST 122 - 85 bo„yicha kelisip alınadı.
Standart joybarı maydanınan shólkemler o„rtasida dawam jetip atırǵan kelispewshilikler boyinsha O’zstandart Agentligi, O’zbekiston Respublikası Tábiyattı qorǵaw mámleket qumitasi, Mámleket arxitektura hám qurılıs qumitasi, sog„liqni saqlaw ministrligi o„zlariga júkletilgen iskerlik túrleri haqqinda son’gi qarardı qabıl etedi.