Nókis mámleketlik pedagogikalíq institutí SÍrtqí TÁlim bólimi matematika hám informatika tálim baǵdaríNÍŃ 2-c kurs studenti Kalmuratov Baxtibektin' «multimediya sistemalari ha'm texnologiyalari»

Elektron tálim ha'm elektron tálim resurslari.
Elektron tálim sisteması qálegen aralıqtan hesh bir tosiqlarsiz tálim beriw hám tálim alıw múmkinshiligin jaratadı. Qánigelerdiń atap ótiwishe, dástúriy tálim sistemasına salıstırǵanda real waqıt sistemasındaǵı aralıqtan oqıtıw sistemasında oqıtıw natiyjeliligi joqarılaw bolıp tabıladı (Means, Toyama, Merfi, Bakiya hám Jons, 2013). Real waqıt sistemasındaǵı aralıqtan oqıtıw sistemasında video lekciyalardan paydalanıw eń nátiyjeli oqıtıw usılı bolıp tabıladı. Mısal keltiretuǵın bolsaq, vang (2008) Tayvand mámleketinde 10 jıl meditsina salasında o" qib, onlaynda oqıtılıp atırǵan medicina boyınsha video lekciyalar járdeminde xalıq arasında medicinalıq xızmetti jaqsılanganligini aytadı. Taǵı bir mısal, Qubla Kareyanıń paytaxtı Seul qalasında jaylasqan Chung- Ang universitetinde hár bir pán boyınsha onlayn elektron klası (e-class) bar. Pánge qatnasıwǵa ro'yxadan ótken student ―e-classga da kiriw ruxsatına iye boladı.
Bul ―e-classda tekǵana Microsoft Power Point programmasında etilgen prezentatsiyalar bálki, video lekciyalar, úy wazıypası tapsırmaları da bar. Shınıǵıwǵa málim sebep menen qatnasa almaǵan yamasa sabaqtı jaqsı ózlestira almaǵan student ―e-class ga kirip video lekciyalardan paydalanıwı múmkin. Bul álbette tálim alıw natiyjeliligin jáne de asıradı hám jetik kadrlar tayarlawǵa jay boladı degen pikirdemen.
Házirgi kúnde tálim procesine informacion-kommunikasiya texnologiyaları (AKT) dúbeleydey kirip keliwi menen birge, ol tálimdiń natiyjeliligin asırıwda eń qolay faktorlardan biri bolıp qalıp atır. Sol sebepli de aldıńǵı mámleketler tálim sistemasında kompyuter texnikasınan, zamanagóy informaciyakommunikasiya texnologiyalarınan ónimli paydalanıwǵa qaratılǵan izertlewler to'xtovsiz kechmoqda.
Ulıwma alǵanda, házirgi kúnde jámiyeti standart sanaatlasqan ekonomikadan jańa ekonomikaǵa ótiwi gúzetilip atır. Jańa ekonomika klientleri - paydalanıwshılar ekonomikası esaplanadı, sol sebepli jáhán informaciya hám telekommunikatsiya sanaatın rawajlanıwın tiykarǵı faktorı keń kólemde jańa áwlad xızmetlerin usınıw bolıp kelip atır.
Tálimde pán hám islep shıǵarıw menen integrasiyasining tıyanaqlı mexanizmlerin islep shıǵıw, onı ámeliyatqa engiziw, oqıwdı, ǵárezsiz aralıqtan oqıtıw sisteması bilim alıwdı individuallastırıw, texnologiyasın islep shıǵıw hám ózlestiriw, jańa pedagogikalıq hám de informaciya texnologiyaları tiykarında ETdan paydalanǵan halda studentler oqıwın jedellestiriw áne sonday aktual wazıypalar taypasına kiredi. Oqıw procesin ET tiykarında shólkemlestiriw, sonday-aq, oqıw materialların bayanlawdı jetilistiriw principlerıge málim ózgertiwler kirgiziw kerek boladı. Bunda tálim procesine zamanagóy informaciya texnologiyaların engiziw hám olardan paydalanıw maqsetke erisiwdegi eń nátiyjeli yo'l bolıp tabıladı. Tálim sistemasına elektron informaciya tálim texnologiyaların qollanıw etiw, tálim mákemeleriniń materiallıq texnikalıq bazasın sın kózqarastan bahalaw hám jetilistiriw degi tiykarǵı wazıypalar tómendegilerden ibarat :
• ETni oqıw procesine qollanıw etiw ushın kerek materiallıq texnika bazasın jaratıw ;
• oqıw procesi ushın ET mólsherlengen tálim texnologiyaların jaratıw hám qollash;
• studentlerdi zamanagóy ET texnologiyaları salasında bilim hám kónlikpelerin qáliplestiriw;
• ETni engiziw arqalı tálim tárbiya hám oqıtıw procesiniń natiyjeliligin asırıw.
Elektron informaciya resursları tálimge tiyisli informaciyalardı jıynaw, saqlaw, uzatıw, qayta islew usıl hám quralları kompleksinen ibarat bolıp, ol tálimge tiyisli túrli informaciyalardıń jaratılıwın belgileytuǵın ishki hám sırtqı faktorlarǵa baylanıslı :
- ishki faktorlar — bul informaciyalardıń jaratılıwı, túrleri, ózgeshelikleri, informaciyalar menen túrli ámellerdi orınlaw, olardı jıynash, uzatıw, saqlaw hám t.b.
- sırtqı faktorlar — bul ETning texnika úskenelik quralları arqalı informaciyalar menen túrli wazıypalardı ámelge asırıwdı ańlatadı.
ETdan paydalanıw bolsa, olar menen baylanısde paydalanıwshılardıń kónlikpe hám ilmiy tájriybelerine baylanıslı. Sol sebepli, daslep zamanagóy telekommunikasiya qurallarınıń ózi neligin bilip alıw zárúrli esaplanadi.
Zamanagóy telekommunikasiya quralları múmkinshilikleri júdá keń sistema bolıp, oǵan málim bolǵan kompyuter, multimedia quralları, kompyuter tarmaqları, internet sıyaqlı túsiniklerden tısqarı, qatar jańa túsinikler de kiredi. Bularǵa informaciya sistemaları, informaciya sistemaların basqarıw, informaciyalardı uzatıw sistemaları, maǵlıwmatlar bazası, maǵlıwmatlar bazasın basqarıw sisteması, bilimler bazası sıyaqlılar mısal bolıwı múmkin. ―XXI ásir informaciyalastırıw ásirinde bilimlendiriw tarawına elektron tálimdi engiziw, hár bir tálim shólkeminde: oqıtıw hám oqıw procesiniń; tálim shólkemi basqarilishining; tálim shólkemi iskerligi ortalıǵınıń informaciyalashtirilishini talap etedi. Tálim muassasida ET ortalıǵın tashkil etiw basqıshları psixologiyalıq informaciya ortalıǵın jaratıwdan baslanadı. Texnologiyalıq hám ilimiy nátiyjeler, jaratılǵan programmalıq ónimler tiykarında zamanagóy qurallar hám metodlardan paydalanıwǵa mútajlik qáliplestiredi. Bunda hár bir tálim muassasida individual hám máslahát shınıǵıwlar tiykarında pedagoglardı ǵárezsiz hám kompyuter tálimi sistemasın shólkemlestiriw kerek. Bilimlendiriw tarawında informaciya resurslarini shólkemlestiriw hám tálimde paydalanıwǵa mámleketimizde bólek itibar qaratılıp atır.
Tálim sistemasına ETni engiziw, birinshi náwbette, jámiettiiń intellektuallıq potencialına, atap aytqanda, bilimlendiriw tarawınıń informaciyalashuviga, informaciya tálim resurslarini islep shıǵıwına baylanıslı. Tálimdiń pán hám islep shıǵarıw menen integrasiyasi tıyanaqlı mexanizmlerin islep shıǵıw, onı ámeliyatqa engiziw, oqıwdı, ǵárezsiz bilim alıwdı individuallastırıw, aralıqtan oqıtıw (MT) sisteması texnologiyası hám quralların islep shıǵıw hám ózlestiriw, jańa pedagogikalıq hám de informaciya texnologiyaları tiykarında ETdan paydalanǵan halda studentler oqıwın jedellestiriw áne sonday zárúrli wazıypalar taypasına kiredi. Oqıw procesin ET tiykarında tashkil etiw, sonday-aq, oqıw materialların bayanlawdı jetilistiriw principlerıge málim ózgertiwler kirgiziw kerek boladı. AKTni tálim processinde (atap aytqanda, MT procesin ) qóllaw tiykarınan eki qıylı kóriniste ámelge asıriladı. Birinshi shárti, bul texnikalıq úskeneler bolsa, ekinshisi shárti bolsa arnawlı programmalıq támiynatlar menen támiyinlengenligi bolıp tabıladı.
Texnikalıq úskeneler menen támiyinlengenlik: kompyuterler, tarmaq apparatları, joqarı tezliktegi internet tarmaqları, video konferensiya úskeneleri hám taǵı basqa.
Programmalıq támiynatqa apparatlardı isletetuǵın programmalıq támiynatlardan tartıp sol tarawdıń ushın mólsherlengen programmalar kompleksi kiredi. Sońǵı jıllarda batısda tálim sistemasın basqarıwda qollanılıp kelinip atırǵan internet tarmaǵı arqalı elektron forma daǵı tálim túrin Elearning (elektron tálim) termini menen kirip keldi.
Elektron tálim - informacion-kommunikasiya texnologiyaları tiykarındaǵı tálimdiń túrli kórinislerin ańlatıwshı keń túsinik bolıp tabıladı.
ET shólkemlestiriwdiń kóplegen dárekleri arasından tómendegilerdi kórsetiw múmkin:
- Avtorlıq programmalıq ónimleri (Authoring tools);
-virtual tálim procesin basqarıwshı sistemalar LMS (Learning Management Systems);
- Ishki kontentni basqarıw sistemaları CMS (Content Management Systems).