Noaniqliklarni taqdim etish uchun shartli ehtimollik: afzallik va kamchiliklari

NoTlar orasidagi masofa. U to‘plamdagi ikkita A va B NoTostilar
orasidagi Xemmimng masofasi aniqlanadi. Misol.

A=	1	0	0	1	0	1	1
B=	0	1	0	0	0	1	1

n quvvatga ega bo‘lgan chekli U to‘plamdagi ikkita A va B
NoTostilar orasidagi Xemmimng masofasi aniqlanadi.
Misol. Yuqoridagi misoldan (A,B) = d(A,B)/7 = 4/7 hisoblash
mumkin.
Masofa tushunchasidan to‘plamning noravshanlik darajasini o‘lchash
uchun foydalaniladi. Noravshanlik o‘lchovi - bu protseduralar, qaror qabul
qilish (QQQ), TTOda va h.k. larda sifatni baholash parametri hisoblanadi.
NoTlar uchun noravshanlik darajasi aniqlangan bo‘lsa, u holda
quyidagi mansublik qoidasi asosida NoTdan ravshan to‘plamni hosil qilish
mumkin:
Misol.

Noravshan to‘plam
0.2	0.8		0.5	0.3	1	0	0.9	0.4
Ravshan to‘plam
0	1		0	0	1	0	1	0

α-pog‘onali to‘plamosti. Aytaylik α∈[0,1]; A NoTostining α- pog‘onali to‘plamosti deb- NoTostiga aytiladi.
Misol. Aytaylik, A NoTosti berilgam bo‘lsin.

A=

0.4

0.2

0

0.5

0.3

0.7

0.9

A NoTostiga α-pog‘onali to‘plamostini qo‘llab va ravshan to‘plamostilariga ega bo‘lamiz:

1	0	0	1	1	1	1
0	0	0	0	0	1	1

Noravshan munosabatlar. Munosabat tushunchasi matematika va SIT, TTO, murakkab tizimlarni loyihalash, xulosalash, BBni shakllantirish, tahlil, boshqarish,
QQQ, modellashtirish kabi masalalarda muhim ahamiyatga ega Noravshan implikatsiya va kompozitsiya amallari noaniqlik sharoitlarida qarorlarni qabul qilishda noravshan munosabat qiymatlarni topish va noravshan mantiqiy xulosalarni shakllantirish uchun asosiy
bo`lib hisoblanadi.
Faraz qilaylik E  E1xE2 x...En x  Ei , i  1, n universal to`plamlarning
dekart ko`paytmasi bo`lsin. M = [0,1] - qandaydir MFlar to`plami. U holda
noravshan juftli munosabat o`zining qiymatlarini M to`plamdan oladigan
E to`plamning R qism to`plami deb ataladi. n  2 va M = [0,1] bo`lganda, masalan X  E1 va Y  E2 to`plamlar o`rtasidagi noravshn munosabat (NM) har bir (x, y)  X Y elementlar
juftiga R (x, y) [0,1] qiymatni muvofiqlatiradigan R :(X,Y) =[0,1]
funksiya bilan ifodalanadi.
X  Y to‘plamda beriladigan NM x  X , y Y : xRy tavsiflanadi.
Bunday munosabat binar (ikkili) munosabat deb ataladi. Agar X  Y
bo`lsa, u holda R : X  X  [0,1] X to`plamda berilgan NM deb nomlanadi.
NMlar matritsa yoki graf ko`rinishda beriladi. X to`plamdagi R
noravshan binar munosabat - bu X  X ko`paytmaning R :X  X [0,1]
MFsi bilan ifodalanadigan qism to`plamidir. Aniq (xi , x j ) X  X
o`zgaruvchilar jufti uchun R (xi , xj ) qiymati xi R x j munosabat to`g`irlik
darajasini belgilaydi.
Kichik va cheklangan X da R NMning M (R) kvadrat matritsa
ko`rinishida berilishi qulay hisoblanadi. Bu matritsaning ustun va satrlari
x X elementlar bilan belgilanadi, yani satr xi , ustun x j bilan,
elementlari esa ri j  R (xi , xj ) qiymat bilan aniqlanadi.
Misol. X {1,3,5,7,9} ko`rinishdagi asosiy to`plam berilgan. Bu
X to`plamda R - “Ancha katta” munosabatni topish kerak. Ekspert
xulosalari bo`yicha bu munosabatning matritsasi 6.2-rasmdagi
ko`rinishda bo`ladi. Bu munosabat G  (X,U) graf ko`rinishda beriladi. Bu yerda
n X  x1, x2,..., x - uchlar to`plami, U  { R (xi , xj ) /(xi , xj ) }, R (xi, xj )  0,
xxX i,j-yo`naltirilgan(xi uchdan xj uchga) noravshan yoylar to`plami.
1 3 5 7 9

13579

2. 
   - rasm.
   

Misolda keltirilgan R - “Ancha katta” munosabatni aks etadigan graf
6.3-rasmda keltirilgan. 6.3 - rasm. R - “ancha katta” munosabatni aks etadigan graf.