Non mahsulotlarining kislotaligini aniqlash

“PEDAGOGS” 
 international research journal ISSN: 
2181-4027
_SJIF: 
4.995
 
www.pedagoglar.uz
 


Volume-22, Issue-1, November - 2022
 
133 
kerakli konsentrasiyali eritma tayyorlanadi, aniq (titri) konsentrasiyasini esa, biron 
to’g’ri keladigan boshqa birlamchi standart eritma bilan titrlab aniqlanadi. 
Titri boshqa eritma yordamida titrlash usuli bilan topilgan eritmalar titri 
aniqlangan eritmalar yoki ikkilamchi standart eritmalar deyiladi. 
Titrlash jarayonida рН ning ma`lum qiymatda ekvivalent nuqtaga erishilgach 
titrlash to’xtatiladi. Neytrallash reaksiyasi qandaydir tashqi o’zgarish bilan ketmaydi, 
shuning uchun ekvivalent nuqta-titrlashning oxirgi nuqtasini aniqlash uchun maxsus 
indikatorlar ishlatiladi. Titrlash uchun yangi tayyorlangan ishqor eritmasi kerak 
bo’ladi. Uni tayyorlash uchun analitik tarozida 4 gramm natriy gidroksid o’lchab 
olinadi va 1 litrli o’lchov kolbadiga solinib, ustiga to belgilangan qismigacha 
distlllangan suv quyiladi va aralashtirilib eritiladi, natijada 0,1n NaOH eritmasi tayyor 
bo’ladi. Indikator sifatida fenolftalein eritmasi ishlatiladi.
Non tayyorlash jarayonida xamir achishi natijasida nonda sirka va sut kislotalari 
hosil bo’ladi, uning mazasini kislotaliligi belgilaydi. Nonning kislotaliligi graduslarda 
ifodalanadi. Masalan: qora nonda – 12
0
, bug’doy unidan tayyorlangan nonda – 6
0
dan 
yuqori bo’lmasligi kerak. Kislotaliligi 1
0
bo’lgan 100 g non tarkibidagi kislotani 
neytrallash uchun 0,1 n NaOH eritmasidan 1 ml sarf bo’lishi kerak. 
Aniqlash tartibi: 500 ml konussimon kolbaga analitik tarozida o’lchab olingan 
50 g qora nonni maydalab solinadi, ustiga 200 ml issiq distillangan suv qo’shib 
aralashtiriladi va yana 50 ml distillangan suv qo’shiladi. Tindirish uchun bir necha soat 
og’zini berkitib qo’yib quyiladi. Bir soatdan keyin tindirilgan eritmaning ustki tiniq 
qismidan pipetka yordamida 50 ml olinadi, ustiga 2-3 tomchi fenolftalein tomizilib 0,1 
n NaOH eritmasi bilan och pushti rang hosil bo’lguncha titrlanadi. 
Qora nonning ivishidan hosil bo’lgan 50 ml suyuqlikni (vityajka) titrlash uchun 
NaOH eritmasining 0,1 n eritmasidan 7,2 ml sarf bo’ladi. 250,0 ml uchun esa: 50 
ml 

7, 2 ml 
250,0 ml 

х
36
50
2
,
7
250



х
ml 
50 g qora non tarkibidagi kislotani neytrallash uchun 36 ml 0,1 n NaOH eritmasi 
sarf bo’lsa, 100 g qora nondagi kislotani neytrallash uchun 2 marta ko’p 72,0 ml 0,1 n 
NaOH eritmasidan sarf bo’ladi. 
Demak, tekshirilgan qora nonning kislotaliligi 7,2
0
. Davlat standarti bo’yicha qora 
nonning kislotaliligi 12
0
dan oshmasligi kerak. 
Foizlarda hisoblanganda, 
12
0

100% 
7,2
0

х
%
60
12
100
2
,
7



х

---