"Noosfera: geosiyosat va mafkura" tahsili "Milliy oyaning falsafiy masalalari"

2 

---

MUQADDEVIA 
2001-2002 quv yilidan boshlab ilmiy pedagogik salohiyati yetarli 
b lgan Oliy quv yurtlarida "Milliy istiqlol oyasi, huquq va 
ma'naviyat asoslari" ixtisosligi b yicha kadrlar tayyorlash y lga 
q yildi. (2007-2008 quv yilidan boshlab esa "Milliy oya, ma'naviyat 
asoslari va huquq ta'limi» deb atala boshlandi). Ba'zi bir Oliy quv 
yurtlarida yuqoridagi ixtisoslik b yicha bakalavrlar tayyorlanib, 2005-
2006 quv yilida ular 1-bosqichni bitirib chiqdilar. 
Respublikadagi 17 ta Oliy quv yurtida shu ixtisoslik b yicha 
bakalavrlar tayyorlandi. Albatta, ularning ba'zilari "magistrlik" 
bosqichida qishni davom etdirmoqdalar. Ular saboq olishi lozim 
b lgan va Davlat standartiga kiritilgan "Noosfera: geosiyosat va 
mafkura" tahsilidan na metodik, na quv q Uanmasi bor edi. Bu hol 
quv jarayonini hozirgi yuksak talablar darajasida tashkil etishga salbiy 
ta'sir k rsatmoqda. 
Maiumki, "Taiim t risidagi qonun" va "Kadrlar tayyorlash milliy 
dasturi"da hozirgi davrda har tomonlama bilimli, z ixtisosligini puxta 
zlashtirgan malakali mutaxassislarni tayyorlash vazifasi q yilgan. 
Yetarli darajada quv adabiyotlari bilan ta'minlamay turib, bu muhim 
vazifani muvaffaqiyatli hal etish amri mahol. 
Muhtaram Prezidentimiz Islom Karimov Milliy istiqlol oyasi va 
mafkurasini shakllantirish muammosiga doir mulohazalarida bu ancha 
muddatni z ichiga oladigan jarayon ekanligiga e'tibor qaratib, bu 
sohadagi ishlarni takomillashtirib borishda Oliy quv yurtlari jamoalari 
oldida katta mas'uliyatli vazifalar turganini nazarda tutgan edilar. 
Prezident Islom Karimovning 25 avgust 2006 yilda chiqargan "Milliy oya 
tar iboti va ma'naviy-ma'rifiy ishlar samaradorligini oshirish 
t risida"gi Qarori bu mas'uliyatni yanada oshirdi desak mubola a 
3 

---

qilmagan b lamiz. Chunonchi, bu qaror munosabati bilan endilikda 
ixtisoslik "Milliy istiqlol oyasi" emas, balki "Milliy oya" deb 
atalishining nihoyatda katta nazariy va amaliy ahamiyati bor. S ngra 
milliy oyani tar ib qilish, xususan yoshlarni turli oyaviy xurujlardan 
himoya etish maqsadida "Respublika ma'naviyat va ma'rifat kengashi 
faoliyatining tarkibiy tuzilishini qayta k rib chiqish" lozim topildi. Shunga 
binoan, " zbekiston Respublikasi Bosh vaziriga Respublika ma'naviyat 
va ma'rifat kengashiga raislik qilish, shuningdek, Qoraqalpo iston 
Respublikasi J qor i Kengashi Raisi, viloyatlar, shahar va tumanlar 
hokimlariga esa hududiy kengashlarga rahbarlik qilish vazifasi" yuklatildi. 
Ayni cho da Milliy oya va mafkura ilmiy-amaliy markazi tashkii etish 
lozim topildi. Ma'lumki, 2001 yilda Nizomiy nomidagi TDPU Milliy 
istiqlol oyasi va uning falsafiy masalalari b yicha klassifikator etib 
belgilanganligini ta'kidlash rinlidir. Bu hol oliygohimiz ilmiy-pedagogik 
jamoasi zimmasiga alohida mas'uliyat yuklaydi. Respublika Oliy va rta 
maxsus ta'lim vazirligi Prezident Farmoniga muvofiq Mirzo Ulu bek 
nomidagi zbekiston Milliy Universiteti va Nizomiy nomidagi Toshkent 
Davlat pedagogika universitetini shu y nalishdagi fanlar b yicha 
"Eksperimental maydoncha" etib belgilagan. Bu Oliy quv yurtlari Milliy 
istiqlol oyasi y nalishida dasturlar tayyorlashda faol ishtirok etdilar. 
Ular zlari t plagan tajribalarga tayanib, tarqatma materiallar va metodik 
q llanmalar tayyorlashga kirishdilar. Bu hol istiqbolda Davlat ta'lim 
standartiga kiritilgan qator yangi fanlardan darsliklar yaratish uchun ham 
asos b lib qolisbi mumkin. 
"Noosfera: geosiyosat va mafkura" tahsilidan magistrlar Ona tabiat -
Yer z taraqqiyotining Noosfera - Aql sohasi bosqichiga tganligini 
anglab oladilar. Aql va uning natijasi b lgan fan-texnika va axborot 
texnologiyalari muvaffaqiyatlaridan faqat umummilliy va umumbashariy 
maqsadlar uchun foydalanish orqaligina hozirgi zamon muammolarini 
hal etish, ayniqsa Ona tabiatni muqarrar halokatdan, jamiyatlarni 
ma'naviy-ahloqiy b hrondan saqlab qolish mumkinligi haqidagi 
bilimlarga ega b ladilar. 
Buning uchun avvalo davlatlarning geosiyosatida va milliy mafkura 
y nalishlarida yangicha falsafiy yondashuvlar, yangicha tafakkur va 
turmush tarzini shakllantirish zaruratini anglab yetadilar, demak, magistrlar 
ana shu oyalarni tar ib etish bilan birga ilmiy-tadqiqot ishlari olib borish 
malakasiga ham ega b ladilar. 
4 

---

Bu tahsil garchi magistrlar uchun m ljallangan b lsa-da, immo 
Noosfera davri falsafasi sifatida barcha fanlarda, ayniqsa milliy maflcUM 
shuningdek, ijtimoiy-gumanitar fanlarni qitishda ham rni bilan 
foydalanish barcha talabalarning hozirgi davr muammolarini tushunib 
olishlari uchun imkon tu diradi deb hisoblash mumkin. 
Albatta, tahsil yangi, u tobora takomiilashib borishga muhtoj. 
ylaymizki, ushbu quv q lianmasi kasbdoshlarimiz va talabalarimizni 
Ona tabiat va insoniyat istiqboli haqida jiddiy fikrlashga da'vat etadi va 
ular z fikr-mulohazalarini hech ikkilanmay bizga ma'lum etadilar. 
(Bizning manzilimiz: Toshkent shaliri, Yakkasaroy tumani, Yusuf Xos Hojib 
k chasi, 103-uy, NizomiynomidagiTDPU, "Falsafa" kafedrasi). 

---