"Noosfera: geosiyosat va mafkura" tahsili "Milliy oyaning falsafiy masalalari"

• • % 
«Noosfera: geosiyosat va mafkura» tahsilining boshqa fanlar bilan 
aloqadorligi. Noosfera t risidagi ta'limot tabiatshunos olimlar, xususan 
fiziklar, ximiklar, biologlarning k p asrlik ilmiy-tadqiqot ishlarining 
natijasi sifatida paydo b lgan va ilmiy muloqotga kiritilgan. Binobarin, 
u tabiatshunoslik fanlari bilan chambarchas aloqadorlikda rivojlanib, 
falsafa fanining yangi bir y nalishi sifatida ta'lim tizimiga ilk bora 
kiritilmoqda. Noosfera falsafasi garchi tabiatshunoslik fanlari negizida 
vujudga kelgan b lsa-da, u tabiat va jamiyat taraqqiyotining yangi 
bosqichi, dunyoqarashi sifatida sha fanlarning barchasiga z ta'sirini 
tkazadi. Shu falsafiy y nalishga tayangan tabiatshunoslargina z 
tadqiqotlarida umumbashariyatga xizmat qilishni oliy maqsad qilib olish 
malakasiga ega b ladilar. Binobarin, tabiatshunoslik fanlari dasturlari 
va darsliklarida bu holat z ifodasini topa olsa, u fanlarning qadri 
14 

---

benihoya oshadi, quvchilar va talabalarda ularga qiziqish, ixlos yanada 
rivojlanadi. 
Bu tahsil texnikashunoslik fanlari yutuqlarini sintez qilib, yangi texnika 
va texnologiyalarni q llash - tabiat, jamiyat va insoniyat tarixiy 
takomiliga xizmat qilishini ta'minlaydi. 
Natijada texnokrotik ongdagi cheklanishlarga barham berib, 
texnikashunoslikni jamiyatshunoslik, insonshunoslik fanlari xulosalaridan 
oziq olib rivojlanishi uchun y l ochadi. Ya'ni, texnika va axborot 
texnologiyalari yutuqlari t laligicha insoniyatga xizmat qilishini 
ta'minlaydi. Texnikashunoslik fanlari tadqiqotchilari, uning barcha 
namoyondalari - injenerlari, konstruktorlari, professor- qituvchilari 
Noosfera davri talablarini anglagan holda faoliyat y nalishlari belgilab 
olish imkoniyatiga ega b ladilar. Binobarin, zamonaviy texnika va 
texnologiya inson shaxsini barbod etishga emas, balki yuksak axloqli, 
ma'naviy g zal inson shaxsini kamol toptirishga xizmat qilishi kerak. 
Bundan chiqadigan xulosa shuki, texnikashunoslik fanlari namoyondalari 
Noosfera davri falsafiy qarashlaridan bahramand b lgan taqdirlaridagina 
bashariyatga k proq xizmat qiladilar. 
Noosfera davri falsafasi, albatta, ijtimoiy-gumanitar fanlar bilan 
mustahkam aloqadagina rivojlana olishi va qadr topishi mumkin. 
Shuning uchun ham bu tahsil ana shu fanlar dalillari, xulosalariga 
tayangan holda istiqbolda z tushunchalari, kategoriyalari, 
qonuniyatlariga ega b lib qoladi, deyish uchun asos bor. Ayni cho da 
bundan buyon ijtimoiy-gumanitar fanlar Noosfera davri falsafasi bilan 
qurollangan holatlardagina z ta'sirchanligini oshira oladilar, ular butun 
insoniyat manfaatlarini himoya qilish negizida milliy manfaatlarni ham 
himoya qila oladigan kadrlar yetishtirish ishiga munosib hissa q sha 
oladilar. Ijtimoiy-gumanitar fanlardan tadqiqot olib boradigan kishilar 
yangi davr talablarini inobatga olgan holda ilmiy ish qilsalar, ularning 
faoliyati chinakam insoniy tus olishi mumkin. Demak, ijtimoiy-
gumanitar fanlar dasturlari va darsliklarida bu holatni hisobga olish 
dolzarb masalalardan biri b lib turibdi. 
Ushbu tahsil k p qamrovli, yalpi umumiy tasnifga egadir. Ularning 
barchasini qamrab olishning iloji y qligi uchun Noosfera davri falsafasini 
faqat geosiyosat va mafkura bilan aloqadorligi masalasiga qaratdik. 
Chunki tabiat va jamiyatni muqarrar halokatdan saqlab qolish umumiy 
va umumbashariy vazifa b lsa-da, ammo avvalo davlatlar geosiyosatida 
15 

---

va milliy mafkuralarda yangicha yondashuvlar vujudga kelgandagina 
boshqa hamma sohalarda bu davr talablarini anglash va faoliyat belgilash 
imkoniyati paydo boiadi. 
Xulosa: a) Noosfera davrida odamzotdan bundan buyon ziddiyatlami 
murosa y li bilan hal etish pallasiga kirganligini avvalo yoshlar anglab 
olishlari zarur; b) ijtimoiy ongning ijtimoiy voqelikdan orqada qolayotgani 
sabablarini aniqlash jiddiy tadqiqot sohasiga aylanmoqda; v) Aql 
energiyasini umuminsoniy, umumbashariy maqsadlarga sarflash yoiiarini 
anglash tahsil predmeti va maqsadidir; g) Ona tabiat oldida odamzot 
mas'uliyati tobora oshib borayotganini anglatish tahsilning asosiy 
vazifasidir; d) bu tahsil tabiatshunoslik, texnikashunoslik, 
jamiyatshunoslik, insonshunoslik fanlari bilan chambarchars aloqadordir.