"Noosfera: geosiyosat va mafkura" tahsili "Milliy oyaning falsafiy masalalari"
Download 0.84 Mb. Pdf ko'rish
|
Karimov I. Noosfera. Geosiyosat va mafkura. o\'quv qo\'llanma. T. 2008.pdf
|
oyaviy t sir k rsatish asul va uslublari. oyaviy ta'sir k rsatish
samaradorligini oshirish k p omillarga bo liq. Zero, yangi dunyoqantsh 145 bilan bo liq oyalar asrlar davomida ma'lum bir xalq, millatga mansub kishilar ongida qaror topgan dunyoqarash ifodasi b lgan oyalarga duch keladi. sha an'anaviy qarashlarning zamon talablariga javob beradigan jihatlarini vorisJik sifatida saqlagan va ularga tayangan holda yangicha dunyoqarash hamda shunga muvofiq tafakkur tarzini shakllantirish imkoniyati mavjud b ladi. Masalan, ilmiy-texnika inqilobi tufayli yuzaga kelgan hamda Ona tabiatni halokat yoqasiga keltirib q ygan qator muammolar faqat ilm-fanni rivojlantirish, tadqiqotlarning yangi y nalishiari b yicha izlanishlarni izchil davom ettirishni taqozo etadi. Hozirgi davrda deyarli barcha mamlakatlarda diniy qarashlarga e'tiqod q ygan odamlar yonma-yon yashab, moddiy va ma'naviy boyliklar yaratishy lida o a-inilardekmehnat qilmoqdalar. Milliy, irqiy, diniy tafovutlar ishlab chiqarish jarayoniga jiddiy ta'sir k rsatmaydi. Faqat oilaviy-maishiy sohalarda zini turli tarzda namoyon etishi mumkin. Ammo ijtimoiy-siyosiy hayotda milliy, irqiy, diniy tafovutlardan foydalanib, z arazli maqsadlarini amalga oshiradigan kuchlar hamma davrlarda b lgan. Milliy oya aynan mana shunday buz unchi kuchlarga qarshi kurash jarayonida individlar ongidan va qalbidan rin olib, jamiyatda oyaviy parokandalikning oldini olib qolishi mumkin. Buning uchun faqat ta'sirli mafkura kerak b ladi. Shundagina oyaviy ta'sir samaradorligini oshirish imkoniyati real voqelikka aylanadi. Milliy oya va mafkura z mohiyat e'tibori ila ilmiy-falsafiy qarashlarga tayansa-da, ammo u barcha dinlardagi inson ruhini poklashga yordam beradigan qadriyatlarga vorislik sifatida yondashadi. Bu ham milliy oya ta'sirchanligi va samaradorligini oshirilishiga yordam beradi. Milliy oya va mafkura b yicha respublikamizda ilmiy-tadqiqot ishlari boshlariib, nomzodlik va doktoriik dissertatsiyalari yoqlanmoqda. Tadqiqot natijalari milliy mafkurani ilmiy negizda takomjllashib borishi, undagi oyalar boshqa yot, zararli oyalarga qarshi kurashda katta ilmiy salohiyatga ega b lishi, binobarin, oyaviy ta'sir k rsatish samaradorligini oshirishga xizmat qilishi mumkin. Ijtimoiy fikrni rganish, unga tayanib turib, barcha mafkuraviy ijtimoiy institutlar va vositalardan oyaviy ishlarni ilmiy asosga q yishda samarali foydalanish mumkin. Masalan, mahalla ijtimoiy fikrni rganishda alohida ringa ega. "Mahalla ahli har bir oilada r y berayotgan hodisalarni biladi, insonlar taqdiriga befarq b la olmaydi, 146 faollar orqali ijtimoiy hayotdagi har bir zgarish, odamlar ongi va qalbidagi xis-kechinmalar rganiladi".* Binobarin, byaviy ta'sir k rsatish samaradorligini oshirishda mafkuraviy ijtimoiy institutlarda faoliyat k rsatayotgan individlar orasida sotsiologik tadqiqotlarni keng y lga q yib, ularning natijalari negizida aniq tadbirlar belgilash muhimdir. Sotsiologik tadqiqotlarni y lga q yishda mutaxassislar ishtirokida anketa tuzish va s rovlar tkazish aniq holatni aniqlashda qoi keladi. Odamlarning turli toifalaridan intervyular olish hamijtimoiy fikrni rganishga yaxshi yofdam beradi. "Umuman, milliy oyalaming mson ongidagi monitoringini aniqlashda, maiumotlilik darajasiga k ra, ochiq savollar bilan yozma fikrlarni t plash, intervyu y H bilan xilma-Xil fikrlarni rganish samaraliroq boiadi".* ! Joylarda "ishonch pochtalari" tashkil etilib, aholining xatlari, xabarlari orqali ham ijtimoiy hayotdagi ba'zi salbiy holatlar, uni keltiribchiqargan sabablarni aniqlash mumkin. Hujjatlar, yozma mahbalar, xatlarning mazmuni, OAV materiallarini tahlil etish orqali ham oyaviy ta'sir samaradorligini oshirish mumkin. Mahalla, tuman, shahar va viloyatlarda oyaviy ta'sir k rsatishning ahvolini rganishda maium bir hisobot yilida sha joylarda sodir etilgan jinoyatchilik, oilaviy mojarolarning ahvoli, ularning yildan-yilga kamayib yoki oshib borishiga qarab baho berish ham oyaviy ta'sir samaradorligini oshirishga xizmat qilishi mumkin. Xulosa: a) ylab va z rnida ishlatiladigan s z oyaviy ta'sir k rsatishning qudratli vositasidir; b) taiim tizimi yoshlar dunyoqarashini shakllantirishning muhim mafkuraviy vositasi hisoblanadi; v) ommaviy axborot vositalarining oyaviy ta'sir tkazish imkoniyatlari keng; g) oyaviy tarbiyada mafkura vositasi sifatida xayrli an'analarning rni va roli ulkandir; d) madaniy-raa'rifiy muassasalar oyaviy ta'sir k rsatish maskanidir; e) oyaviy tarbiyada adabiyot va san'atning betakror rni bor; j) oyaviy ta'sirk rsatish shakllarini anglash, ulardan z rnida foydalanish muhimdir; z) oyaviy ta'sir samaradorligini oshirish usul-uslublari borki, ulardan foydalanishni keng y lga q yish maqsadga muvofiqdir. v * «Milliy istiqlol oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar». 164-b. * «Milliy istiqlol oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar». 164-b. 147 |
