«Noshir» 2019 iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

494 

Bunda ma‘lum hudud bo‘yicha umumiy xizmat ko‘rsatish muassasasiga ega

bo‘lgan aholi punktlarining soni va hudud maydoni aniqlanadi. Ular o‘zaro 
nisbatlangach, chiqqan natijani o‘rtacha xizmat radiusi – 0.56 bilan monand holda,
shakllantiriladi. Natijada, ma‘lum areal bo‘yicha punktlarning servis radiusi kelib 
chiqadi.

18-rasm.
―Markaziy joylar‖ nazariyasi va uning xizmat ko‘rsatish muassasalarini joylashtirishga 
tadbiqi.

№

_

184. 

Namangan viloyatini umumiy hudud deb olsak, uning maydoni 

7 440 km

2

ni tashkil qiladi. Viloyatdagi 11 ta qishloq tumanlarining markazida 

istirohat bog‘lari mavjud bo‘lsa, rekreatsion xizmat ko‘rsatish nuqtai nazaridan, 

har bir muassasaga ega bo‘lgan aholi punktining xizmat ko‘rsatish radiusini 

aniqlang

10

.


Yechish.
Hisoblashni amalga oshirish natijasida har bir tuman markazidagi 
muassasaning ta‘sir radiusi kelib chiqadi, ya‘ni quyidagicha:
o

umumiy xizmat ko‘rsatish hududining maydon (G

Sr
) – 7 440 km kv; 

10
Mazkur hisoblashda viloyat markazi – Namangan shahri inobatga olinmadi. Boisi shahardagi istirohat bog‘lari 

tuman markazlarinikidan zamonaviy hamda xizmat radiusi deyarli butun viloyatni qamrab oladi.

Muallifi 

1933-yilda nemis 

geografi Valter 

Kristaller 

tomonidan

ishlab chiqilgan 
Asosiy mazmuni

Shaharsozlik tizimida 

aholi punktlari hajmi, 

miqdori hamda 

joylashuvini tavsiflovchi 

holatlarning 

umumlashgan 

yig‘indisini ifodalaydi


Tadbiqi


Aholi punktlari o‘zi mansub 

hududda xizmatlar ko‘rsatish 

nuqtai nazaridan markaziy 

joy funktsiyasini bajaradi. 

Unga ko‘ra xizmat 

ko‘rsatishning hududiy 

tashkil etilishi talab va taklif 

asosida aniqlanadi hamda 

xizmat ko‘rsatish pog‘onali 

(ierarxik) tarzda tashkil 

etiladi 

---

---