Ntonatsiya Intonatsiya

Logografemalar (logogrammalar). Grafemalarning bu tipi tushunchalarni yoki tushuncha 
nomi bo‘lgan so‘zlarni yozuvda ifodalashga asoslanadi. Bunday belgilar aslida ideografik 
(semasiografik) yozuv tipiga mansub birliklar sanaladi, ammo ulardan fonografik yozuv 
tarkibida ham foydalaniladi. Yozuv tizimining murakkab optik-grafik sistema ekanligi ham 
shundan. 
Rus grafikasi asosidagi O‘zbek yozuvida logografemalarning quyidagi turlari ishlatiladi, 

Raqamlar - son turkumiga mansub so‘zlarning ma`nolarini ifodalovchi logografemalar. 
Ular O‘z navbatida ikki turga bo‘linadi, 
a) g‘arbiy arab (g‘ubor) raqamlari, 0, 1, 2, q, 4, O‘, 6, 7, h, 9, 10, 20, 100, 1000, 100000, 
1000000, 1000000000 kabi. 
Arab raqamlari aslida hindistonda (O‘-asrga yaqin) kashf etilgan bo‘lsa-da, arab Sharqiga 
buyuk O‘zbek olimi Muhammad Xorazmiyning arab tilida yozilgan «Arifmetika» asari orqali 
kirib kelgan, bu asar lotin tiliga tarjima qilinib, evropaga (10-asrda Ispaniyaga, 12- asrda 
evropadagi boshqa mamlakatlarga) tarqalgan. Demak, hindistonda yuzaga kelgan yuqoridagi 
raqamlarning «arab raqamlari» nomi bilan ommalashib ketishida hamyurtimiz Muhammad 
Xorazmiyning ulkan xizmati bor 
b) rim raqamlari - qadimgi rimliklar ishlatgan raqamlar bo‘lib, ular quyidagi belgilardan 
tarkib topgan, I (bir),Y (besh), X (O‘n), L (ellik), S (yuz), D (besh yuz), M (ming). qolgan 
raqamlar shu belgilar kombinatsiyasiga asoslanadi, I(1), II(g‘), III(q), IV(4), V(O‘), VI(6), 
VII(7), VIII(h), IX(9), X(10), XI(11), XII(12), XIII(1q), XIV(14), XV(1O‘), XVI(16), XVII(17), 
XVIII(1h), XIX(19), XX(20), XXX(q0) XL(40), L(O‘0), LX (60), LXX(70), LXXX(h0), 
XC(90), C(100), CD(400), D(O‘00), DC(600), CM(900), M (1000), MC(1100), MD(1O‘00) va 
boshqalar. 
Rim raqamlari miloddan oldingi O‘00-yillarda etrusklar tomonidan kashf qilingan.


Simvollar - ilm-fanning ma`lum sohalarida qabul qilingan maxsus ideografik belgilar, a) 
matematik simvollar - (ildiz), - (oluv), q(qo‘shuv), x(ko‘paytiruv), , (bo‘luv), X(iks), X
2 
(iks 

kvadrat), 

∼
(davriylik, uzluksizlik), >(katta), <(kichik) va boshqalar b) astronomik simvollar – O 

(quyosh), S(Oy), O(Mars), O(Merkuriy), Ch (Yupiter), O (Venera, Zuhra) h (Saturn) va 

boshqalar. v) kimyoviy simvollar – O (oltin), S (kumush), O (mis), b (qo‘rg‘oshin), O (simob), O 
(temir) va boshqalar. g) botanik simvollar – A (androtsey., changchilar), O (bir yillik O‘simlik), 
O (ikki yillik O‘simlik), h (bo‘ta), « (ginetsey, urug‘chi), () gul bo‘laklari qo‘shilib O‘sgan),
(daraxt),O (kuzgi O‘simlik) va boshqalar.