1934—1940
A a
|
B ʙ
|
C c
|
Ç ç
|
D d
|
E e
|
(Ə ə)
|
F f
|
G g
|
Ƣ ƣ
|
H h
|
I i
|
J j
|
K k
|
L l
|
M m
|
N n
|
Ꞑ ꞑ
|
O o
|
|
P p
|
Q q
|
R r
|
S s
|
Ş ş
|
T t
|
U u
|
V v
|
X x
|
|
Z z
|
Ƶ ƶ
|
|
'
|
|
|
Samarqand konferensiyasida qabul qilingan „lotinlashtirilgan oʻzbek alifbosi“ 33 harf va bir belgi (apostrof)dan iborat boʻlgan. Konferensiyada singarmonizm oʻzbek adabiy tili uchun xos hodisa deb topilishi va alifboga 9 ta unli uchun alohida harflar kiritilgani, shu asosda ishlab chiqilgan imlo qoidalari keyinchalik oʻzini oqlamadi, amalda imloda boshboshdoqlik vujudga keldi, ayni bir soʻz bir necha xil yoziladigan boʻldi. Natijada 1934-yilning yanvar oyida til va imlo masalalari boʻyicha oʻtkazilgan respublika qurultoyida oʻzbek alifbosidan Ө ө, Y y, Ь ь harflarini olib tashlashga, hamda Ə ə harfidan foydalanishni cheklashga va uning oʻrniga aksar hollarda A a harfidan foydalanishga qaror qilingan. Bu qaror Oʻzbek SSR hukumati tomonidan 1934-yil 13-martda tasdiqlangan.
Lekin oʻtgan asrning 30-yillari 2-yarmidan oʻzbek yozuvini rus grafikasi asosida shakllantirish ishlari boshlanib, bu jarayon 1940-yilda yangi kirillcha alifbo qabul qilinishi bilan yakunlangan.
1993-1995
A a
|
B ʙ
|
C c
|
Ç ç
|
D d
|
E e
|
|
F f
|
G g
|
Ğ ğ
|
H h
|
I i
|
J j
|
K k
|
L l
|
M m
|
N n
|
Ñ ñ
|
O o
|
Ö ö
|
P p
|
Q q
|
R r
|
S s
|
Ş ş
|
T t
|
U u
|
V v
|
X x
|
Y y
|
Z z
|
Ɉ ɉ
|
|
ʼ
|
|
|
Harflarning alifbodagi asl tartibi: A a, B b, C c, D d, E e, F f, G g, H h, I i, J j, K k, L l, M m, N n, O o, P p, Q q, R r, S s, T t, U u, V v, X x, Y y, Z z, Ç ç, Ğ ğ, Ɉ ɉ, Ñ ñ, Ö ö, Ş ş, ʼ
Oʻzbekiston mustaqillikka erishgandan soʻng respublikada oʻzbek yozuvini rus grafikasidan yana lotin grafikasi asosidagi yozuvga oʻtkazish haqida fikr-mulohazalar oʻrtaga tashlandi. Bu masala bir yil davomida ommaviy axborot vositalarida keng jamoatchilik ishtirokida atroflicha muhokama qilinib, 1993-yil 2-sentyabrda Oʻzbekiston Respublikasining „Lotin yozuviga asoslangan oʻzbek alifbosini joriy etish toʻgʻrisida“gi qonuni eʼlon qilindi. Yangidan qabul qilingan oʻzbek alifbosi 31 harf va bir tutuq belgisi (apostrof)dan iborat deb belgilandi
ORFOGRAFIYA VA PUNKTUATSIYA
10-AMALIY MASHG‘ULOT
Mavzu: Matbuotdan ixtiyoriy tanlangan matnlarni grtafika va imo nuqtai nazaridan tahlil qilish, shu aosida grafika va imlodagi qiyin holatlarga munosabat bildirish.
TA’LIM BERISH TEXNOLOGIYASI
Mashg‘ulot vaqti – 2 soat
|
Talabalar soni – 25 ta
|
Mashg‘ulot shakli
|
Amaliy
|
Amaliy mashg‘ulot rejasi
|
Matbuotdan ixtiyoriy tanlangan matnlarni grtafika va imo nuqtai nazaridan tahlil “Turkiston” gazeti.
Matbuotdan ixtiyoriy tanlangan matnlarni grtafika va imo nuqtai nazaridan tahlil “O‘zbekiston ovozi” gazetasi.
|
O‘quv mashg‘ulotning maqsadi: Talabalarga matbuotdan ixtiyoriy tanlangan matnlarni grtafika va imo nuqtai nazaridan tahlil haqida ma’lumot berish bilan bir qatorda, uning xalqimiz ma’naviy merosining ajralmas mulki ekani, manbalarning o‘zbek adabiy tilining tarixiy normasini belgilanishidagi ahamiyati, ularning uslubiy xususiyatlari va ularda fonetik leksik grammatik xususiyatlarning aks ettirilishi haqida ta’lim berish.
Talabalarga Qadimgi davrda Movarounnahrda shakillangan yozuv va tillar.
haqida ma’lumot berish. Unli, undosh tovushlarning tarixiy taraqqiyoti. Singarmonizm, unlilar cho‘ziqligi kabi masalalarni yoritish, fonetik qonuniyatlar haqida ma’lumot berish bilan bir qatorda, nutq tovushlari, fonemalar xalqimiz ma’naviy merosining ajralmas mulki ekani, ularning o‘zbek yozma va og‘zaki adabiy tilining tarixiy normasini belgilanishidagi ahamiyati masalalari haqida ma’lumot berish
|
Pedagogik vazifalar:
“Orfografiya va punktuatsiya ” fani va uning tegishli bo‘limlari haqidagi nazariy ma’lumotlarni chuqurlashtiriladi;
Talabalarda tilning fonetik sathi, undagi asosiy birliklar, bunday birliklarning til va nutqdagi vazifalari haqida tegishli bilim va ko‘nikmalari kengaytiriladi.
|
O‘quv faoliyati natijalari :
Talaba: 1940-1995-yillar orasida alifbo va imloni mukammalshtirish xususida ma’lum tasavvurga ega bo‘ladi.
|
Ta’lim berish usullari
|
Ko‘rgazmali, ma’lumotli, jamoada ishlash
|
Ta’lim berish shakllari
|
Ommaviy, jamoaviy, juftlikda ishlash
|
Ta’lim berish vositalari
|
O‘quv qo‘llanmasi, darslik, tarqatma materiallari, ko‘rgazmali qurollar kompyuter, proektor, doska, grafik organeyzerlar
|
Ta’lim berish sharoiti
|
Hamkorlikda ishlash va dars jarayonini to‘g‘ri tashkil etish imkoniga ega bo‘lgan auditoriya
|
Monitoring va baholash
|
Og‘zaki nazorat: savol-javob, yozma nazorat
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
