1.Mazmunan tugallanmagan darak gaplar oxiriga ko’pnuqta qo’yiladi:
To’yni kelasi yil qilsak qilarmiz... (A.Qahhor) Poyezdga bilet olib qo’ygan
bo’lsak, poezd uch soatdan keyin ketsa... (A.Qahhor)
2.Gapdagi turli uzilishlarni ko’rsatish uchun ko’pnuqta qo’yiladi:
Hay-hay, ukam, shundoq baobro’ odam sizni ko’rgani kelsa-yu, siz
xursand bo’lish o’rniga... (A.A’zam).
3.Gap muallifining o’ylanib qolish, ikkilanish, hayajonlanish kabi holatlarini
ko’rsatish uchun ko’pnuqta qo’yiladi:
O’zing tengi bolalar lager palatkalarida maza qilib uxlab yotganida, sen
suv sepib, yo’lka supurishing... Nima desam ekan... Sal alam qiladi kishiga.
(O’.Hoshimov)
4.Nutqda kutilmaganda bir fikrdan boshqasiga o’tib ketishni ko’rsatish
uchun gapda ayni o’tish o’rniga ko’pnuqta qo’yiladi:
Seni siypab, erkalatib, Asta-sekin ko’kartirgan Go’zal ko’klam... o’tib
ketdi. (Cho’lpon) Yarim kechada uyga qaytsam... hamma yoq jimjit.
(O’.Hoshimov).
5.Gapda berilgan sanoqdagi qatorni yana davom ettirish mumkinligini, uning
tugamaganligini ko’rsatish uchun ko’pnuqta qo’yiladi:
Bolaligimda ko’p kasal bo’lardim: qizamiq, ko’kyo’tal, bezgak...
(O’.Hoshimov).
6.Mazmuni aniq ochilmagan gaplardan keyin ko’pnuqta qo’yiladi va undan
keyin shu mazmunni ochadigan gap keltiriladi:
1914 yil... Shu yildan o’zbek she’riyati osmonida "Cho’lpon" degan
mitti yulduz charaqlay boshladi. (N.Karimov).
7.Matnda muayyan sabab bilan uzilib qolgan fikr bayonining davom
ettirilganini ko’rsatish uchun gap boshiga ko’pnuqta qo’yiladi:
...Bolaligimni eslasam, ilq yoz kechalari ko’z oldimga keladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
