Nuqtaning murakkab harakati

Nuqtaning tezlanish vektori , urinma tezlanish va normal tezlanish larning geometrik yig’indisiga teng (9-rasm).



9-rasm

Tezlanish moduli va yo’nalishi


(26)
formulalar yordamida aniqlanadi.
bu yerda - bo’lsa bo’ladi, u holda tezlanish vektori М_n normaldan М o’qi tomon og’gan bo’ladi (9-rasm,a), bo’lsa teskari tomonga og’adi (9-rasm, б).



Qattiq jismning ilgarilanma harakati.

Barcha qattiq jismlarni kinematikada ham statikadagi kabi absolyut qattiq jism deb qaraladi. Qattiq jism kinematikasida uchraydigan masalalar ikki qismga bo’linadi:
1) butun jismning harakati va bu harakatning kinematik harakteristikalarini aniqlash;
2) jism har bir nuqtasining harakatini o’rganish.
Dastlab qattiq jismning ilgarilanma harakatini o’rganishdan boshlaymiz.
Jismda olingan har qanday kesma jism harakati davomida hamma vaqt o’z – o’ziga parallel ko’chsa., jismning bunday harakatiga ilgarilanma harakat deyiladi.
Ilgarilanma harakatni to’g’ri chiziqli harakat bilan almashtirmaslik kerak. Masalan, to’g’ri chiziqli relsda harakatlanayotgan vagon kuzovining harakati ilgarilanma harakat bo’lib kuzov nuqtalarining traektoriyalari to’g’ri chiziqdan iborat.
АВ sparnik О₁А va О₂В krivoshiplar atrofida aylanishi natijasida ilgarilanma harakat qiladi. АВ sparnik hamma vaqt o’z–o’ziga parallel ko’chadi. Sparnikning A va В nuqtalari markazlari О₁, О₂ nuqtalarda yotgan aylanalar chizadi. Bu holda sparnikning nuqtalari aylana bo’ylab harakat qiladi (90- rasm).
Ilgarilanma harakatning xossalari quyidagi teoremadan aniqlanadi.