Nutq va kasb

Nutq turlari

• Til shaxslar о‘rtasidagi aloqa vositasi bо‘lib, uning yordamida kishilar bilgan ma’lumotlari va hakozalarni bir-birlariga yetkazadilar. Nutq ikkiga bо‘linadi.

Og’zaki
Yozma

Diologik

Monologik

Polilogik

Og’zaki

Nutq qanchalik qiziqarli bо‘lmasin, tinglovchilarning diqqat-e’tibori vaqt о‘tishi bilan susayib, ular uni qabul qilmay qо‘yadilar. Notiq e’tiborning susayishiga qarshi kurashishi uchun auditoriyani boshqarish usullarini bilishi va egallashi lozim.

• Auditoriyani boshqarish usullari:
• diqqat-e’tibor qaratishni tо‘g‘ridan-tо‘g‘ri talab qilish,
• kutilmagan savol,
• qiziqtirish sirlari,
• savol-javob shakli,
• hazil-mutoyiba,
• hamdard va hamfikr bо‘lish usuli,
• avvalgi notiqning nutqiga havola qilish,
• ob-havoga murojaat qilish,
• obrо‘-e’tiborli shaxslar yoki mashhur manbalarga havola qilish,
• auditoriya qiziqishlariga havola qilish,
• notiq shaxsiga havola qilish,
• auditoriyaga murojaat qilish,
• ovoz usullari, tо‘xtam qilish.

Diqqat-e’tiborni va qiziqishni kuchaytiruvchi kompozitsion vositalar:

Ø Qiziqish (intriga)uyg‘otuvchi kirish;

Ø bosh g‘oyani bо‘lib-bо‘lib rivojlantirish;

Ø savol-javob tarzida fikr yuritish;

Ø dalil-isbotlarni kontrast taqqoslash;

Ø ta’sirchan yakunlash.

Diqqat-e’tibor va qiziqishni kuchaytiruvchi nutqiy vositalar:

Ø adabiy siymolar, parchalar, hikmatlardan foydalanish;

Ø turli uslubdagi, ta’sirchan sо‘zlardan foydalanish;

Ø nutqni badiiy ifodalash (kо‘chma ma’nodagi sо‘zlar, ritorik iboralardan foydalanish);

Ø nutqni dramalashtirish;

Ø intonatsion ifodalilik: ovoz kuchi, balandligini, nutq tempini о‘zgartirish, ruhiy va mantiqiy tо‘xtamlardan foydalanish.