Nyutonning 1-qonuni. Inertlik, inersial sanoq sistemasi

Mavzu: Nyutonning 3-qonuni, Ishqalanish va ishqalanish turlari
 Jismlar bir-biriga moduli bo’yicha teng va qarama-qarshi yo’nalgan kuchlar bilan ta’sir qiladi.

Nyutonning uchinchi qonuni jismlarning o’zaro ta’sir qilishi tufayli kuchlar hamisha ikkita-ikkita paydo bo’lishini ko’rsatadi. Biror jismga kuch ta’sir qilar ekan, muqarrar ravishda boshqa bir jism bo’ladiki, unga birinchi jism absolyut qiymati xuddi shunday, lekin qarama-qarshi tomonga yo’nalgan kuch bilan ta’sir qiladi.

Jism aylana bo’ylab harakatlanganda jismning tezlanishi aylana markaziga tomon yo’nalgan. Shuning uchun bu tezlanish markazga intilma tezlanish deyiladi. Biroq tezlanishni kuch yuzaga keltiradi. Aylana bo’ylab harakatlanayotgan jismga aylana markaziga yo’nalgan kuch ta’sir qiladi. Bu kuch markazga intilma kuch deb ataladi.
Nyutonning 2- qonuniga ko’ra
F_mi = ma_mi, a_mi =  
F_mi=  yoki F_mi= m²R
F_mi ga aks ta’sir bo’lgan F kuch markazdan qochma kuch deb ataladi. Bu ikkala kuchning yo’nalishlari qarama-qarshi, lekin miqdorlari teng:
F_mi= F_mq=   yoki F_mq= m²R
Bu formulada:

 - chiziqli tezlik - burchak tezlik

R -aylana radiusi