O ' z be k is to n respublik asi oliy va o'rta m a X s u s ta lim V azir lig I a d h a m vaisov teri va tanosil

Seboreya (Seborrhoea)
Seboreya yog' bezlari disfunksiyasi bo'lib, teri yog'ining son va sifat 
o 'z g a ris h la ri bilan kech adi, B a lo g 'a t yoshiga yetgan d a v rd a y o g 4 
bezlarining faol sekretsiyasi oqibatida teri yog4i m o‘l ajraladi va terining 
yog'li sohalari (seboreyali) jarohatlanadi: bet terisi, boshning sochli qismi, 
q u lo q la ra ro sohalar, yelka k am ari va to 's h sohalari. B em orlar teri 
yog'ining tarkibida mustaqil yog4 kislotalari miqdori kam ayadi, xolesterin 
miqdori ortadi, yog4ning pHi o'zgaradi.
Patogenezi. Seboreya quyidagi o'zgarishlar bor bem orlarda kuzatiladi:
-jin s iy bezlar gormonlari balansi buzilishi;
- nerv sistemasining funksional buzilishlari;
- gipovitaminoz, bir xil ovqatlanish;
- oshqozon-ichak trakti kasalliklari;
- fokal infeksiya va boshqa kasalliklar.
Asosiy xillari: yog'li - seborrhoea oleosa, quruq - seborrhoea sicca, 
aralash - seborrhoea mixta.
Klinikasi. Seboreyali sohalar yog'li, yaltiroq bo'ladi; yog' bezlarining 
uchlari kengayadi, ularda ham ajralm agan yog' yig'ilib qoladi, u quyuq- 
lashadi, oxir-oqibat qora n u q talar ko'rinishiga kiradi va kom edonlar 
(com edones) hosil b o'lad i. Terini tozalash yoki kom edonlarni siqish 
natijasida oq chuvalchangga o 'x sh ash sekret ajraladi, uning bir uchi 
q o ra « b o sh ch a» ga o 'x s h a b k o 'r in a d i. A gard a y o g ' se k re ti y o g ' 
b ezlarin ing chiqaruv naylari uchida uzoq m uddat turib qolsa, yog' 
b e z la ri c h iq a ru v n a y c h a la rin in g d e v o rla rig a t a ’sir e tib , u la rn in g
torayishiga sabab bo'ladi va bu esa o 'z navbatida yog' bezining kistasiga 
olib keladi.
Oq husnbuzcir
(milia) oqish, teri sathidan biroz k o 'tarilib turuvchi, 
o'lcham lari igna uchidek kattalikdagi hosila bo'lib, yog' bezlarining kichik 
kistasi hisoblanadi. Yirik kistalar yog' bezlarining juda faol sohalarida 
hosil b o 'la d i va u lar 
aterom ci
(ath e ro m a ta ) deb ata lad i. Seboreyali
127

---

bemorlam ing sochlari tezda yog'lanadigan, yaltiroq va yopishqoq bo'ladi 
va terida yog'li qazg'oqlar - kepaklar hosil bo'ladi.
Seboreyali bemorlarda (erkaklarda) kallik (tepakal) yoki husnbuzarlar 
(acne vulgaris) rivojlanadi.
Tashxisi. Aniq asosiy belgilarning k o'rinishi (terining k o 'rin ish i) 
in so nlarn ing seboreyali jo y id a b o 'lish i, k o 'p sonli a k n e la r b o 'lish i 
komedonlar va boshqa tashxis qo'yishda asosiy o'rin tutadi.
Differensial tashxisi:
- Acne oleosa;
- Psoriasis vulgaris;
- Eczema seborrhoicum.
Davosi. Terini maxsus neytral sovunlar bilan yuvish, losonlar bilan 
to zalash (K am fo ra, o ltin g u g u rt saqlovchi Selsun R, S u lfaset-R va 
boshqalar).
D avolashd a q u yidag ilar k o 'z d a tu tiladi: endokrin o 'z g a ris h la m i 
davolash, parhez (shirinliklar, yog'li, achchiq, sho'r ovqatlarni, alkogol 
ichimliklar iste’mol qilishni kamaytirish), asab faoliyatini bir m e’yorda 
ushlash, oshqozon-ichak kasallik larin i davolash, vitam in d isb alan si 
yetishmovchiligini m e’yorlash (A va Ye vitaminlam i uzoq m uddat qabul 
qilish, B, C vitaminni buyurish) va boshqalar.
Seboreyali dermatit
Seboreyali dermatit - boshning sochli qismi, bet, quloq sohalari, yelka, 
k u rak sohasi terisining eritem a to z fonida diffuz k e p a k la n ish bilan 
kechuvchi teri kasalligi.
Etiologiyasi. T o'liq o'rganilgan emas. Pityrosporum ovale zam burug'i 
keltirib chiqaruvchi yoki kelib chiqishiga sabab bo'luv chi om il deb 
qaraladi.
Klinikasi. Boshning sochli qismi, quloq supralari orqasida, peshona, 
lab-burun burmalarida, k o 'k rak suti bezlari oralig'ida va yelka, kuraklar 
o ralig 'id a sarg 'ish-q izg 'ish d o g 'la r, tugunchalar paydo b o 'la d i, ular 
kengayib, dum aloq, oval ko'rinishdagi, o'lcham lari tangadek, yuzasi 
k ep ak lan u v ch i o 'c h o q la r hosil b o 'la d i. K ep ak lar siyrak, q o 'n g 'ir , 
q o 'n g ‘ir-sarg'ish tusda bo'lib, ular qirib ko'rilsa, o'rnida nam lanish va 
mayda nuqtali qontalashishlar (Brok-simptomi) kuzatiladi. G o'daklarda 
bu jarayon yuz, bo'yin, qorin burmalari terilariga tarqalib, rivojlangan 
eritem a va k ep ak lan ish lar holida kechadi. Ayrim ho llard a boshda, 
yonoqlar, qovoqlarda kuzatiladi. Jarohatlangan teri qichishadi va k o'p 
m iqdorda Pityrosporum obale aniqlanadi.