O ' z be k is to n respublik asi oliy va o'rta m a X s u s ta lim V azir lig I a d h a m vaisov teri va tanosil

125

---

Chov bitlashi 
(pediculus pubicus)
Chov bitlashi - parazitlar, y a ’ni xo‘jayinlarda yashashga moslashgan 
bitlar orqali vujudga keladigan yuqumli kasallik. Bitlar odamdan-odamga, 
uning o ‘rin-ko‘rpalari, kiyim-boshlari orqali o4adi va xo‘jasining qoni 
bilan oziqlanadi. Bir kunda 0,3-0,5 ml gacha qon so‘rishi mumkin. Bit 
qon so ‘rganida odam terisiga yopishib olib, unga s o ia k chiqaradi va 
terini sensibilizatsiyalab qichitadi.
Bitlar 3 xil b o ‘ladi: bosh biti (Pediculus capitis), kiyim biti (Pediculus 
corporis) va chov biti (Pediculus pubis) uchraydi.
Chov biti kulrang-qora tusda b o ‘lib, ju n larn in g asosiga m ahkam
yopishib oladi. Bitlar asosan, qov, qorin va sonning chegara qismlaridagi 
terida yashaydi, lekin b a ’zan o ‘rm alab, tananing jun bilan qoplangan 
boshqa qismlariga (q o itiq , k o ‘krak, soqol, kiprik, qoshga) o ‘tib oladi. 
Bu hasharotlar odatda jinsiy aloqa vaqtida bir odam dan ikkinchi odamga 
o ‘tadi, ammo ichki kiyim, o ‘rin-ko‘rpa jildlari orqali ham o'tishi mumkin.
Bugungi kunda bitlashning bu turi jinsiy yo‘1 bilan yuquvchi kasalliklar 
guruhiga kiritilgan.
Bitlar chaqqanda, qattiq qichishish yuzaga kelib, k o ‘p sonli uzunchoq 
tirnalishlar (ekskoriatsiya), shilinishlar hosil b o iib , ikkilamchi infeksiyalar 
tushishiga y o ‘l ochadi. Chov sathida - bitlar chaqqan joylarda oldin 
qizil rangli ekximoz toshmasi, keyin vaqt o‘tgach, rangi o ‘zgarib, kulrang, 
yum aloq sh ak ld a, ustidan bosganda y o ‘qolm aydigan d o g ‘lar hosil 
b o ia d i. D og4 o ‘rtasida nuqtadek eroziya - bit qon so‘rgan o ‘rni turadi. 
D o g ia r odatda 7-10 kun saqlanib turadi. Bit chaqqan joy terisi qattiq 
qichishib, shu sohalarda tirnalishlar paydo b o ia d i va butunligi buzilgan 
teri yuzasiga ikkilamchi piodermiya va ular bilan bir qatorda, boshqa 
jinsiy alo q a v o ii bilan yuqadigan infeksiyalar ham yuqtirilishining 
ehtimoli yuqori b o iad i.
Tashxisi:
- aniq klinik belgilari;
- terida chov biti topilishi.
Davosi:
- davolashdan oldin jinsiy a ’zolar, anus atrofi va boshqa sohalardagi 
junlar qirib tashlanadi.
- 2-3 kun 10 % li simobli m alham, 20 % li benzilbenzoat, oltingugurt 
malhami.
Ichki kiyim va ko 'rpa-to'shak jildlari dezinfeksiyalanadi yoki sovun 
bilan issiq suvda yuvilib, almashtiriladi yoki 10 % li sovunli-solvent pasta’i 
e ritm a d a b ir necha so a t s a q la n a d i va keyin q u y o sh d a q u r itilib ,
126

---

dazmollanadi. Xuddi shu eritmaning 20 % ligi xonalarni tozalash uchun 
ishlatiladi.
Bitlashning oldini olish va profilaktikasi. Bitlashning oldini olish, asosan, 
aholining m oddiy farovonligi va sanitariya m adaniyatini oshirishga 
qaratilgan chora-tadbirlar ishlab chiqish va uni hayotga tatbiq etishdan 
iborat. Shaxsiy gigiyenaga rioya qilish: choyshab, ichki kiyim, o 'rin -k o 'rp a
jildlarini har haftada almashtirib turish, yuvilgan kiyimlarni dazmollab 
kiyish, birovlarning o'rnida yotmaslik, oiladan chetda va tasodifan jinsiy 
aloqa qilmaslik talab etiladi.