O ' z be k is to n respublik asi oliy va o'rta m a X s u s ta lim V azir lig I a d h a m vaisov teri va tanosil

o'tadi.
O'tkir eshakem (Urticaria acuta) birdaniga boshlanib, bemor terisida 
turli kattalikdagi pushti-qizil qavarchiqlar paydo b o ‘lishi va qattiq 
qichishish bilan kechadi. Ularning shakli turlicha: ko'pincha yumaloq, 
tezda bir-biriga qo'shilib, o'rta qismining rangi bulutlashib, atrofi pushti, 
noaniq chegarali b o‘ladi.
Q a v a rch iq la r b a d a n n in g k a tta q ism in i ja r o h a tla sh i o q ib a tid a  
b em o r n in g u m u m iy a h v o li o 'z g a r is h i (tan a h arorati k o 'ta r ila d i, 
d a r m o n siz lik , s o v q o tish k u z a tila d i) m u m k in . T o sh m a la r sh illiq  
qavatlarda, hiqildoq, halqum, tilda joylashishi mumkin; ko'pincha nafas 
olish va yutish qiyinlashadi. Qavarchiqlardan iborat toshm alar tezda, 
ko'pincha bir necha soatdan keyin batamom izsiz yo'qolib ketadi va ayrim 
hollarda qaytalanib turishi mumkin.
K vinkening o ‘tkir chegaralangan shishi ba’zan oddiy o'tk ir eshak­
emi bilan birga kechib, bemorning yuzida, jinsiy a ’zolarida shilliq parda 
va teri osti yog' kletchatkasining chegaralangan gigant kattalikdagi shishi 
bo'lib, ayrim holatlarda juda xavfli kechadi. Misol, hiqildoqda joylashgan 
qavarchiqlar stenoz va asfiksiyaning sababi bo'lib, bemorni juda qiynab,
75

---

ekstremal holatda tibbiy yordam talab qiladi. Kvinke shishida bemor 
shikoyatlar y o ‘qligiga yoki b o‘lmasa kamroq achishish va qichishishga 
e ’tibor qiladi.
4-jadval
Surunkali eshakemi turli xillarining tashxis belgilari
Xili
Bemor
yoshi
Klinik ko'rinishi
Kvinke
shishi
Provokatsion
sinama
Idiopatik
eshakemi
20-50
B o'rtm alar m ayda yoki 
yirik, pushti yoki oqish 
rangda, m o'l yoki siyrak, 
tarqoq. T oshm alar hal- 
qa shaklida, qichimali.
Bor
U rtikar
dermo-
grafizm
20-50
B o'rtm alar to 'g 'ri 
chiziqli, to 'q qizil gar- 
dishli, terining mexanik 
ta ’sirlanuvchi sohalari­
da uchraydi, qichimali.
Y o'q
Teriga ohista mexa­
nik ta ’sir etilsa, tezda 
qichimali b o 'rtm a 
hosil bo'ladi.
Sovuqdan
paydo
bo'luvchi
eshakemi
10-40
Teriga sovuq jism yoki 
suyuqlik tekkan sohada 
shish, oqarish yoki qiza- 
rish paydo bo'lib 
qichishadi.
Bor
10 daqiqa m obaynida 
teriga muz bo'lagi tek- 
kazib turilsa, 15 daqiqa 
ichida b o 'rtm ala r 
hosil bo'lishiga olib 
keladi.
Vibratsion
Kvinke
shishi
20-50
Terining bosim ta ’sir 
etuvchi sohasida (kaft, 
tovon, dum ba) katta- 
katta shish, og'riq va 
qichishish kuzatiladi.
Y o'q
Teri yuzasiga perpen- 
dikulyar holatda, 
bosim ta ’sir etishidan 
so'ng 1-4 soat o'tgach 
(latent davri), turg'un 
qizarish va shish 
paydo bo'ladi.
Quyosh 
nuri ta ’­
siridan 
paydo 
bo'luvchi 
eshakemi
20-50
Quyosh nuri yoki 
ultrabinafsha nuri 
ta ’siridan so'ng teri 
shishib oqarishi yoki 
qizarishi kuzatiladi.
Bor
2,5 kVt quvvatga ega 
bo'lgan (290-690 nm) 
lampa bilan 30-120 
sekund nurlatilgach, 
30 daqiqadan keyin 
b o 'rtm ala r paydo 
bo'ladi.
Xolinergik
eshakemi
10-50
K o'plab, mayda 
(5 mm gacha), bir xil 
b o 'rtm ala r tanada, 
bo'yinda, q o ‘l-oyoq- 
larda uchrab qichima 
bezovta etadi.
Bor
Jismoniy m ashq, m eh­
nat, issiq suvli dush 
toshm alar toshishiga 
sabab bo'ladi.