О. Mavlonov, Т. Tilavov, В. Aminov

81-rasm. Ko'zning tuzilishi: 1 -  
kiprik muskullari, 2 -  oqsil parda,
3 -  to‘r parda, 4 -  shoxsimon parda,
5 - kamalak parda, 6 -  gavhar, 7 -
sariq dog‘, 8 -  shishasimon tana,
9 -  tomirli parda, 10 -  ko‘r dog‘, II -  
ko'rish nervlari.
4
82-rasm. Ko‘z to‘r pardasining 
tuzilishi: 1 -  retseptorlar, 2 -  to'r 
parda, 3 -  ko‘rish nervlari, 4 -  nerv 
hujayralari.

---

(82-rasm), Tayoqchasimon hujayralar kuchsiz yorug‘likka sezgir boMganidan tungi 
ko'rish retseptorlari deyiladi. Kolbasimon hujayralar rang sezadigan kunduzgi 
yorug'lik retseptorlari hisoblanadi. Ularning qizil, yashil va ko‘k ranglarga sezgir 
xillari bor. Ulardan birortasining funksiyasi buzilganida odam ranglarni ajrata 
olmaydi. Bu kasallik daltonizm deb ataladi. Tug'ma rangni ajratolmaslik 10 % 
erkaklar va 1 % ayollar o'rtasida uchraydi.
Qorachiq orqasida ikki tomonlama qavariq shaffof linza - ko‘z gavhari turadi. 
Gavhar va to‘r parda oralig'i shaffof shishasimon tana bilan to'lgan. To'r pardaning 
ko'rish nervlari chiqqan joyi - ko'r dog'da retseptorlar boMmaydi. Buyumdan 
qaytgan yorug'lik ko‘r dog'ga tushganida buyum ko'rinmasdan qoladi. Ko'r dog' 
yaqinida retseptorlar juda ko‘p to'plangan sariq dog' ko'rish markazi deyiladi. 
Ko'rish markazining faqat kolbasimon hujayralardan iborat o'rta qismi aniq ko'rish 
markazi bo‘ladi. Tayoqchasimon hujayralar ko'rish markazi chetlarida joylashadi. 
To'r pardada joylashgan nerv hujayralarining o'simtalari ko'rish nervlarini hosil 
qiladi. Buyumdan qaytgan yorug'lik nuri muguz parda, ko'zning oldingi kamerasi, 
qorachiq, ko'z gavhari va shishasimon tana orqali o'tib, sariq dog'da buyumning 
kichraygan va teskari ag'darilgan tasvirini hosil qiladi. Buyum tasviri nerv 
impulslari holida ko'rish nervlari orqali yarimsharlar po'stlog'i ko'rish zonasiga 
uzatiladi. Bu yerda buyum shakli, o'lchami, rangi, yoritilganligi, fazodagi o'rni 
to'g'risida haqiqiy sezgi hosil bo'ladi,