O. Nazarbaev, b erejepOva, b. QalmuratOv İSBİlermenlik tiykarlari

8-tema. İSbİleRmenlİK xızmetİn ma’mleKet
ta’Repİnen ta’RtİpKe SalıWdın’ bag’daRlaRı.
fİnanS qatnaSıqlaRı, banKleR, KRedİt, lİzİng
ha’m faKtoRİng opeRatSİyalaRı, qamSızlandıRıW
ha’m onın’ RaWajlanıWı
Ma’mleket ta’repinen isbilermenlik xızmetin ta’rtipke salıwdın’ za’ru’rligi
1. 
Ma’mlekettin’ isbilermenlik xızmetine ta’sir o’tkiziw mexanizmi
2. 
Finanslardın’ mazmunı ha’m finans qatnasıqlarının’ bag’darları.
3. 
Bankler, bank xızmetlerinin’ tu’rleri. Ka’rxananın’ finans fondları. İsbiler-
4. 
menlikte kredit, lizing ha’m faktoring operatsiyaları. Qamsızlan dırıw ha’m 
onın’ rawajlanıwı
1. ma’mleket ta’repinen isbilermenlik xızmetin ta’rtipke
salıwdın’ za’ru’rligi
Bazar ekonomikasının’ ko’p g’ana jaqsı ta’replerinin’ bar bolıwına 
qaramastan ma’mleket ha’mme sotsiallıq ha’m ekonomikalıq protseslerdi 
ja’miyettin’ ha’m onın’ ha’r bir ag’zasının’ ma’pleri ko’z qarasınan sheshiw 
imka’niyatına iye emes. Sol esaptan, bazar ekonomikası da’ramattı 
sotsiallıq a’dillikte bo’listiriwdi ta’miyinley almaydı, ha’mmege sotsiallıq 
miynet etiw huquqın kepillemeydi, bizdi qorshap turg’an ortalıqtı 
qorg’awdı go’zlemeydi, qorg’awg’a mu’ta’j, xalıqtın’ kem ta’miyinlengen 
qatlamın qollap-quwatlamaydı. Jeke isbilermen o’z investitsiyasın ja’miyet 
ha’m de ma’mleket ma’pleri ushın za’ru’r bolg’an, lekin kem da’ramat 
keltiriwshi salag’a yamasa tarawlarg’a sarıplamaydı. Usıg’an uqsas ko’p 
g’ana aktual mashqalalardı bazar ekonomikası sheshpeydi. Bunday 
ma’selelerde ma’mleket g’amxorlıq qıladı. Ma’mleket huquqıy ta’rtipti 
ha’m milliy qa’wipsizlikti ta’miyinleydi, bul o’z na’wbetinde isbilermenlik 
ha’m ekonomikalıq rawajlanıwg’a sha`rayat jaratadı. Ha’zirgi da’wirde 
ha’r qanday ma’mleket za’ru’r sha`rayatlardı ta’miyinley almasa, onın’ 
ekonomikası jeterli da’rejede rawajlana almaydı.
Sol sebepten bazar ekonomikası sha`rayatında ma’mlekette isbilermen-
liktin’ rawajlanıwı ushın ma’mleket to’mendegi tiykarg’ı wazıypalardı 
orınlawı za’ru’r: huquqıy tiykardı jaratıw; ma’mlekette isenimli, huquqıy 
ta’rtip ha’m milliy qa’wipsizlikti ta’miyinlew; ekonomikanı turaqlastırıw; 
sotsiallıq qorg’aw ha’m sotsiallıq kepilliktin’ ta’miyinleniwi; ba’sekini 
qorg’aw.

---

89
Belgili sha`rayatlar bar bolg’anda g’ana, sonın’ tiykarında ma’mleket 
ekonomikag’a aralasıwı mu’mkin boladı, keri jag’dayda unamsız jag’daylar 
ju’zege keliwi mu’mkin. Sonın’ ushında sharayatlar unamlı yaki unamsız 
bolıwı mu’mkin.
İsbilermenlik xızmetin ta’rtipke salıwda, ekonomikanı basqarıwdag’ı 
aralasıwında ma’mleket ju’da’ ıqtıyat bolıp qatnas jasaydı. Sonın’ ushında 
ma’mleket islep shıg’arıwdın’ pa’seyiwi na’tiyjesinde jumıssızlıqtın’ artıw 
jag’dayı payda bolg’anda kerekli ilajlardı qollawı kerek.