О. Р о з щ о в, С. O f a e b, М. М а Х м у д о в, Б. А д и з о в

---

О. Р О З Щ О В , С. O F A E B , 
М. М А Х М У Д О В , Б . А Д И З О В
ТАЪЛИМ 
ТЕХНОЛОГИЯСИ
ТОШКЕНТ 
«ОДИТУВЧИ» 
1899

---

МУИДА1 ИЖЛ
Суз 
бош и 
.................................................................................................. ...... 
3
1. Т а ъ л и м
т е х н о л о г и я с и .......................................................................... .......
5
2. Р и со лад а Ц уллан и лгаи асосий 
а т а м а л а р и з о . ^ и .............................. 
7
3. Т а ъ л и м техн о ло ги яси н ин г ум ум нй т у з и л и ш и .....................................
8
4. Т аъ л и м н и н г мнцсади, воситаси, н а т и ж а с и ............................................ 14
5. Т а ъ л и м э т а л о н а
......................................................................................... 24
6. Т ест 
........................................................................... 
. 
: 
: 
30
7. Р ей ти н г н а зо р ати
.......................................................................... : 
38
8. Таълимнинг циклийлиги 
..........................................................................
46
9. Ц иклларга- мос д ар е ти п л ар и
. 
............................................. ....... 
, 
; 
53
10. Т а ъ л и м т у р л ар и
............................................................................... 60
11. Т аъ л и м тех н ологи яси н и ам алга о ш п р п ш .............................................64
<Зиё-Ношвр» КШК, 1999.

---

С У З Б О Ш И
М у ста ц и л л и к йилларида. м а к т а б ^аё т и д а о л а м ш у м у л у з г а ­
р и ш л ар юз берди. Аввало, м а к т а б «снизил империя»нинг узлук- 
сиз асорати ва т а^ д и д и д ан озод булди, ю ^ори дан
м а ж б у р а н
т и ци ш ти ри л ад иган ц о л и п л ар д ан цутулди. М а к т а б э р к и н н а ф а е
олиб, муста^ил «ижодий фикрловчи ж а м о а » м а ^о м и га эга б у л ­
ди. Е ш л а р тарб и яси ва м аълум оти билан 
м аш гул
ижтимоий 
институтлар мицдор ва си ф ат ж и ^ а т д а н усди. К о л л е ж , ги м н а­
зия, л иц е й л ар купайди. М а ъ л у м о т ва т а ъ л и м м а зм уи и д а у з г а ­
р и ш л ар юз берди. Янги дастур, д а р с л и к л а р
чоп э тил а 
бош- 
ланди. Х а л ^ таъ ли м и д аги туб у зга р и ш л а р си л си ласи д а п е д а ­
гогика ф анининг ож излиги ^ам я ц к ол кузга т а ш л а н а бошлади. 
Ш у л а р г а кура, м а к т а б л а р и м и з ^ аё ти га педагогик технология 
гояси кириб келди.
М а к т а б ^ аё ти га кириб келган, укитувчиларнинг педагогик 
ф и к р л аш и д ан аста-секин урин ола б ош л аган педагогик техно­
логия м а р к а з и д а таълимни оптимал л о й и ^ а л а ш , б е л г и л а н г а н  
м ацсадга э р и ш и ш , таълим натижасини к^абул щ л и н г а н эталон 
дараж асига кутариш гояси ётади. И ш л а б чицариш, э к с п л у а т а ­
цией, конструктив ф а о л и я т л а р д а б ел гил анган м а ц с ад га 
мос 
ке л а д и ган н а т и ж а г а эриш иш хрестом ати к (^ а м м а тушунади- 
ган, инти лади ган ) роя са н а ла ди . Б у
гоя п едагоги ка 
ф ан и да 
>^ам тан олинган булса-д а, 
ол ди н д ан
ан и ц л ан ган
н а т и ж а г а
эриш иш воси талари , усуллари , таш ки ли й ш а к л л а р и д ав р та- 
л а б л а р и асосида урган и лган эмас. Тасвирий б и л и м л ар билан 
«уз хазинасини» бойитган п едагоги ка ф ани д ав р т а л а б л а р и г а , 
бинобарин, ^озирги т аъ л и м н и т а ш к и л этиш, боищ ари ш , н а з о р а т
этиш э ^ т и ё ж л а р и г а яроцсиз булиб цолди. П е д а го ги к техн ол о­
гия т аъ л и м н и оптим ал л о й и ^а л а ш , м а ^ с а д ва уни а м а л г а ош и ­
риш йули билан эр и ш и л ад и г ан н ати ж ан и
^а т ъ и й
аницлаш , 
н а т и ж а г а ту л и ^ эриш иш
воси талари , 
усул л ари , 
ш а к л л а р и , 
ш а р т-ш а р о и тл ар и билан ш урулланади. П е д а го г и к технология 
роялари бил ан кУРо л л а н г а н Укитувчи уз ихтисосига оид УКУВ 
предметини ёш л а р г а ургати ш м а ц с а д -в а зи ф а л а р и н и а н и ^ та- 
саввур этади, та ъ л и м н и с а м а р а л и т а ш к и л этиш 
в оси тал ари , 
усуллари , принциплари, таш ки ли й ш а к л л а р и н и илмий асосда 
та н л а й олади.
Х,озирги пай тда «педагогик технология» ат а м а с и икки маъ- 
нода кул л ан ад и :
1. 
З а м о н а в и й техника (Э)^М, к о м п ь ю т е р л а р )н и
т а ъ л и м г а
та т б и ^ этиш технологияси. 
Т аъ л и м н и
ком пью терлаш тири ш ,
3

---

Уцув-тарбия ж а р а ё н и д а ауд и ал, ау д и -в и зу а л а с б о б л а р д а н ф ой ­
д а л а н и ш , У рганиладиган Уцув ахб оротл ари н и Э ^ М хоти раси га 
ж о й л а ш т и р и ш , м а ш и н а л а ш т и р и л г а н п р о гр а м м а л и т а ъ л и м каби
^ о д и с а л а р н и а н г л а ш
пед агоги к 
технология 
туш унчасининг 
биринчи м а ъ н ос и га т а а л лу ц л и д и р .
2. 
Т а ъ л и м н и ю цори д а р а ж а д а с а м а р а л и т а ш к и л э ти ш учун 
м а ц с ад , в а з и ф а л а р н и аниц б ел гилаш , т а ъ л и м н а т и ж а с и н и о л ­
д и н д а н ц ай д этиш , уцув п ред м етл ари н и тулиц У злаш тириш га 
э ри ш и ш учун за р у р и й т а ъ л и м воси талари , ш а р т-ш а р о и тл ар и н и
т а й ё р л а ш . Б у м а ъ н о д а т а ъ л и м технологияси ол ди н д ан
цай д
этилган , аниц, к а ф о л а т л а н г а н н а т и ж а г а эриш иш учун зарури й
т а д б и р л а р тизимини и ш л аб чициш ва т а ъ л и м ж а р а ё н и н и унга 
риоя цилиб т а ш к и л этиш ни ан гл атад и . ^ у л и н г и з д а г и р и со л ад а 
т а ъ л и м технологияси ибораси иккинчи м а ъ н о с и д а цУлланади.
Т а ъ л и м н и н г са м а р а с и н и ош ириш учун т а д б и р л а р тизимини 
и ш л а б чициш, ол ди н д ан ц ай д эти л ган н а т и ж а г а интилиш нуц- 
таи н а з а р и д а н пед агоги к технология ва та ъ л и м н и о п ти м ал л аш - 
ти риш н а за р и я с и бир-бирига яцин, бир-бирини т у л д и р а д и г ан
ц а р а ш л а р д и р . Н е га к и , и кка л а си н и н г асоси да педагоги к цоди- 
с а л а р г а цар то м о н л а м а ён даш и ш , пед агоги к ф и к р л а ш
ётади. 
А м м о у л а р н и н г ф а р ц л а р и цам м а в ж у д : та ъ л и м н и о п ти м ал л аш - 
ти риш н а за р и я с и ке ракс и з, ш у бил ан бирга, з а р а р л и «юцори 
к у р с а т к и ч ла р » и зид ан цувиш, «ф о и зб о зли к — процентом ания»