O yakubjonov, S. Tursunov, J. Muqimov

28-rasm. Soya.
1-birinchi uchtalik barg hosil bo ‘lish bosqichida о ‘simlik, birinchi uchtalik 
barg (d j; 2-o ‘simlikning gullash-meva hosil qilish bosqichidagi umumiy 
ко ‘rinishi; 3-poyaning guli va bargli qismi; 4-u ru g5-yetilgan dukkaklar
Kechpishar, 170 kunda pishadi. Donidagi oqsil miqdori 18,7-41,9 %, 
yog‘ miqdori 22,1 %. Qishloq xo‘jalik kasalliklari va hasharotlari bilan 
kuchsiz darajada zararlanadi.
Rivojlanish bosqichlari: 1) unib chiqish; 2) uchtalik barglaming hosil 
b o ‘lishi; 3) shonalash; 4) gullash va meva tugish; 5) pishish; 6) t o i a
pishish.
Haroratga talabi. У.В. Yenken, D. Yormatova m a’lumotlari bo‘yicha, 
soyaning ertapishar navlarining pishib yetilishi uchun 1700-2200, o ‘rta 
pisharlar 2600-2750, kech pisharlar uchun 3000-3200°C faol harorat talab 
qilinadi.
U ru g ia r 8°C da una boshlaydi, unib chiqish uchun qulay harorat 
12-14°C, maysalari 2-3°C sovuqqa bardosh beradi. O lsuv davri 80-160 
kun.

---

Namlikka talabi. Soya nisbatan namga talabchan. U rug‘lari unib 
chiqishi uchun o ‘z og‘irligiga nisbatan 90-150 % suv ichishi kerak. Suvga 
eng talabchan davri gullash-donining to‘lishi davrlariga to ‘g‘ri keladi. Soya 
gullashgacha butun o ‘suv davrida sarflagan suvning 29,8 %, gullash-pishish 
davrlarida 70,2% ini sarflaydi. Transpiratsiya koeffitsiyenti 390-410.
Yorug‘likka talabi. Soya qisqa kun o ‘simligi. U juda yorug‘sevar. 
Y orug'likni kamaytirish gullash bosqichini tezlashtiradi. Soyani uzun 
yorug‘lik kunlarida o ‘stirish gullashni kechiktiradi, gullari to ‘kiladi, o ‘sish 
davri cho‘zilib ketadi.
Tuproqqa talabi. U tuproq unumdorligiga o ‘ta talabchaft emas. Tuproq 
muhiti rN-6,5-7 bo‘lganda yaxshi o‘sadi. U kislotali, torf, botqoqlashgan 
tu p ro q la rd a yaxshi rivojlanadi. Soya gullashdan 2-3 h afta oldin, 
gullashdan 2-3 hafta keyingi davrlarda azotga talabchan bo‘ladi.
Fosforli o ‘g‘itlarga ham o ‘sish davrining birinchi oyida juda talabchan 
b o ‘ladi. K aliy yetishm asa, o ‘sim likning rivo jlanish i su stlashad i, 
barglarining chetlari burishib, sarg‘ayadi, joylari yuvilib tushadi.
Soya tuproq ayeratsiyasiga juda talabchan.