O yakubjonov, S. Tursunov, J. Muqimov

I.I.Ivanov usuli. Bu u su l h am m u rta k n in g k islo ta li fu k sin yoki 
indigokarm in bilan b o ‘yalishiga asoslangan. Bunda ham xuddi yuqoridagi 
kabi 100 donadan iborat ikkita nam una olinadi. Uy haroratidagi suvda 
bug‘doy, m akkajo‘xori 5-6 soat; sholi, arp a 4-5 soat; javdar, suli (sulining 
p o ‘stli d o n i p o ‘s td a n to z a la n a d i) 1-2 s o a t b o ‘k tir ila d i. D o n la r 
b o ‘rtgan dan keyin suzgich qog‘ozga q o ‘yilib, biroz quritiladi. H ar bir 
don egatchasidan ustara bilan uzunasiga ikkiga b o ‘linib, qurib qolmasidan 
yarmi d arro v suvli stakanchaga solinadi. 100 ta donning hamm asining 
yarm i shu tariqa kesilib, stakanchaga yig‘iladi. So‘ngra toza suvda ikki 
m a rta yuvilib, ustiga 1% li kislotali fuksin eritm asidan 5 ml quyiladi. 
H a v o p u f a k c h a la r in i c h iq a rib y u b o ris h u c h u n s ta k a n c h a o h is ta
ch ay q atilad i va don n im tala ri sta k a n c h ad a 10-15 d aq iq a saqlanadi. 
S hu n d an keyin eritm a quyib olinib, d o n n im tala ri bir necha m a rta
yaxshilab yuviladi va filtr qog‘oz ustiga yoyib q o ‘yiladi.

---

M urtagi b o ‘yalm ay qolgan don nim talari yashovchan don, m urtagi 
butunlay yoki ildizlari qism an b o ‘yalgan don yashashga qobiliyatsiz don 
hisoblanadi. D onning yashovchanligi ikkala nam unadan olingan o ‘rtacha 
arifm etik m iqdor bilan foizlar hisobida topiladi.
Kislotali fuksin eritmasi oldindan tayyorlab q o ‘yiladi. Buning uchun 
1 g fuksin 1 1 distillangan yoki yangi qaynatilgan suvda eritiladi. Shunda 
hosil b o ‘ladigan eritm a g‘alla o ‘simliklarining 100 ta nam unasini ishlashga 
yetadi.
Urug‘larnng yashovchanligini tetrazol tuzlari bilan aniqlash. Buning 
uchun 2-3-5 tetrafeniltetrazolxlorid reaktivi ishlatiladi. Bu reaktiv bilan 
ishlangan yashovchan urug ‘lar m urtagi qizil rangga b o ‘yaladi. H a r biri 
100 donad an ib orat ikkita urug ‘ nam unasi olinib, b o ‘kishi uchun avval 
suvga solib q o ‘yiladi. S o ‘ng ra g ‘alla o ‘sim liklarining h a r b ir u ru g ‘i 
u z u n a sig a ik k i n im ta g a b o ‘lin ad i, d u k k a k li don, m oyli va b o sh q a 
e k in la rn in g u r u g ‘i esa p o ‘s tid a n to z a la n a d i, x o lo s. S h u ta r iq a
tayyorlangan urug‘ nimtalari yoki m urtaklari reaktivning 0,5% li eritmasiga 
solinib, uy h aro ratid a 1 soat, qorong‘u joyd a 30°C h aro ratda 30-40 daqiqa 
saqlanadi. U ru g ‘lar rangni sust oladigan b o ‘lsa, yana eritm aga solinadi. 
U rug ‘ nim talari yoki m urtaklari eritm adan olingandan keyin b o ‘yalgan 
(y a ’ni y a sh o v ch a n ) la rin i sa n ab , ik k a la n a m u n a d a n o ‘rta c h a foiz 
chiqariladi.