O yakubjonov, S. Tursunov, J. Muqimov

barg sathi gektar hisobiga 40-50 ming m 2 ni, yuqori k o ‘k m assa hosili 
uchun 60-100 ming m 2 ni tashkil etishi kerak.

---

Almashlab ekishdagi o‘rni. A lm ashlab ekishda m ak k a jo ‘xori kuzgi 
g‘alla, dukkakli don ekinlari, kartoshka, lavlagi, poliz ekinlari va qator 
o ralari ishlanadigan bo sh q a ekin lard an keyin ekiladi. N am lik yetarli 
b o im a g a n yerlarda m akkajo‘xorini kungaboqar va qand lavlagidan keyin 
ekib bo im ay d i. Janubiy tum anlarda m akkajo‘xorining ang‘izga ekib sut- 
m um pishish davrida o ‘rib olib, yiliga ikki m arta hosil olish m um kin. 
M akkajo‘xorining o ‘zi, ayniqsa, silos uchun ekilgani k o ‘p ekinlar uchun 
yaxshi o ‘tm ishdosh hisoblanadi.
M ak k ajo ‘xori bir m aydonda bir necha yil m uttasil yetishtirilganda 
h a m u n d a n y u q o ri h o sil o lish m u m k in . K o ‘p la b m u a llifla rn in g
m a ’lum otlariga k o ‘ra, m ak k ajo ‘xorini uzluksiz b itta dalaga 10-11 yil 
ekish m umkin, bunda organik va m ineral o ‘g ‘itlam i yuqori m e’yorda 
q o ‘llash tavsiya qilinadi.
0 ‘g‘itlash. M a k k ajo ‘xori yuqori hosil beradigan ekin b o ig a n lig i 
uchun tuproqdan ju d a k o ‘p oziqa m oddalar o ‘zlashtiradi. M akkajo‘xori 
1 s don va shunga mos poya va barg massasini hosil qilish uchun o ‘rtacha 
2,4-3 kg azot, 1-1,2 kg fosfor va 2,5-3 kg kaliy o ‘zlashtiradi. Barcha oziq 
m oddalarning yarm idan k o ‘p ro g ‘ini o ‘sish davrining ikkinchi yarm ida 
o ‘zlashtiradi. Azot m akkajo‘xori o ‘sishining dastlabki bosqichlarida k atta 
aham iyat kasb etadi. Azot yetishmasa, o ‘simliklar o ‘sish va rivojlanishdan 
t o ‘xtaydi. R o ‘vak chiqarishdan 10-20 kun oldin azotni eng m aksim al 
d a ra jad a o ‘zlashtiradi. F osfor o ‘sim likning d astlabki o ‘sishida, y a ’ni 
b o ia ja k to ‘pgullar shakllana boshlaganda ju d a zarur. Bu vaqtda fosfor 
yetishmasligi so‘talarning yaxshi rivojlanmay don qatorlarining n o to ‘g‘ri 
shakllanishiga sabab b o ia d i. M a k k a jo ‘xori doni shakllanayo tgan da 
fosforni k o ‘p o ‘zlashtiradi.
K aliy yetishm aganda uglevodlarning h arak atlanishi sekinlashadi, 
barglarning fotosintez faoliyati susayadi, ildiz sistemasi zaiflashadi va 
m akkajo‘xori tuplari yotib qoladi. 0 ‘simliklar hosil tuga boshlagandan 
sut pishish davrigacha kaliyni eng k o ‘p o ‘zlashtiradi.
M a k k ajo ‘xorini o ‘g ‘itlash sistemasi kuz yoki b ah o rd a ekishgacha, 
ekish vaqtida asosiy o ‘g‘itlash va о ‘suv davrida oziqlantirishni o ‘z ichiga 
oladi. A sosiy o ‘g ‘it sifatid a o rg an ik o ‘g ‘itla r solinadi. T u p ro q n in g
unum dorligiga qarab 20-40 t g o ‘ng h a r gektar yerga solinadi. Organik 
o ‘g ‘itla r m ineral o ‘g ‘itlarg a q o ‘shib solinsa, y an ad a yaxshi b o ia d i. 
0 ‘zbekistonning sug‘oriladigan yerlarida mineral o ‘g‘itlarning o ‘rtacha 
m e’yori 120-150 kg azotli, 80-90 kg fosforli va 40-60 kg kaliyli o ‘g‘itlar

---

hisoblanadi. Bu m e’yordagi o ‘g ‘itlar gektaridan 60-90 sentner don yoki 
500-700 sentner k o ‘k m assa hosilini t a ’minlaydi. M ak k ajo ‘xori uchun 
o ‘g ‘i tla r m e ’y o rin i b e lg ila s h n in g u s u lla ri ju d a k o ‘p. S h u la rd a n
re ja la s h tirila y o tg a n hosil b ilan oziq a m o d d ala rn in g chiq ib ketishi, 
tu p ro q d a g i o z iq a m o d d a la rn in g m iq d o ri, u la r d a n o ‘sim lik n in g
foydalanish koeffitsiyentini e ’tib o rg a olib, o ‘g ‘itlar m e’yorini balans 
u s u lid a b e lg ila sh y axsh i s a m a ra b e ra d i. E k ish b ila n b irg a u r u g ‘ 
q a to rla rin in g 3-5 sm y o n ig a, g e k ta rig a 5-10 kg d a n fo sfo rli, shu 
m e’yordagi azotli va kaliyli o ‘g‘itlam i solish ekinning o ‘sishi, rivojlanishi 
va hosiliga ijobiy ta ’sir k o ‘rsatadi. Oziqlantirish o ‘suv davrining 3-5 barg 
c h iq a rg a n id a va 8-10 b a rg c h iq a rg a n d a v rid a o 'tk a z ilis h i k e ra k . 
O ziqlantirish o'sim lik holatiga qarab, azotli va fosforli o ‘g ‘itlar birga 
q o ila n ila d i.
0 ‘g ‘itlar faqat hosilni k o ‘paytirib qolmasdan, balki hosil sifatini ham
yaxshilaydi.