O yakubjonov, S. Tursunov, J. Muqimov

Urug‘larning unuvchanligini tezkor usulda aniqlash. U ru g iarn i tez 
undirish uchun M .K .Firsova usulidan foydalaniladi. Bu usul g‘alla 
o ‘simliklari va dukkakli don ekinlari u ru g i uchun qoilaniladi.
U rugiarning unuvchanligini aniqlash uchun har bin 100 donadan 
iborat to ‘rtta urug‘ namunasi olinadi. Ularning har qaysisi 30°C haroratli 
suv solingan stankanchada 4 soat mobaynida, makkajo‘xori u ru g i esa 6 
soat mobaynida bo‘ktirib qo‘yiladi. Bu muddat o ‘tgandan keyin u ru g iar 
oddiy o ‘stirish idishchasidagi nam qumga solinadi. Bunda u ru g iar qumga 
uning yuzi bilan barobar turadigan qilib botiriladi. So‘ngra doka yopilib, 
ustiga urugiarning yirikligiga qarab 0,5-23 sm qalinlikda qum solinadi. 
U ru g iar harorati 30°C li termostatda 2 sutka mobaynida undiriladi. Shu 
bilan birga makkajo‘xori u ru g i 35°C haroratda, qattiq bug‘doy u ru g i

---

avval 30 soat m obaynida 20°C da, keyinchalik 2 sutka m obaynida 30°C 
d a undiriladi.
U ngan u ru g ‘lar o ‘stirish idishchasida turganida, dokani qum qatlam i 
bilan birga olib tashlanganidan keyin hisoblab chiqiladi.
Urug‘larning yashovchanligini aniqlash
Y a s h o v c h a n u r u g ‘la r m u rta g i tirik , tin im davririi o ‘tg a n yoki 
o ‘tm agan u ru g ‘lardir. U ru g ‘larning yashovchanligi sifatini tezlik bilan 
an iqlash yoki nim a sa b ab d a n kam unganligini to p ish z a ru r b o ‘lgan 
h o llarda aniqlanadi.
N.D.Nelyubov usuli. Bu usul o ‘lik m urtak to ‘qim alari b o ‘yalgan holda, 
tirik m u rtak to ‘qim alari bo'yalm ay qolishiga asoslangan. H a r biri 100 
donadan iborat ikkita urug‘ nam unasi olinadi. U lar harorati 30 ° С li 
suvda 3 soat yoki h aro rati 20 °C li suvda 15 soat b o 'k tirib q o ‘yiladi. 
Shundan keyin dukkakli don ekinlari, boshqa ikki pailali o ‘simliklarning 
b o ‘rtib qolgan urug‘larining p o ‘sti tozalanadi, ochilib qolgan m urtaklari 
ustiga 0,2% li indigokarmin eritmasi quyiladi va shu eritm a 30 °C haroratda 
3-4 soat saqlanadi. Eritm adan chiqarilib olingan m urtaklar suvda biroz 
yuvilib, h a r biri y axshilab tekshirib k o ‘rib chiqiladi. A g ar u larn in g
m urtagi yoki ildizchasi, yoki urug ‘ pallasi butunlay b o ‘yalgan b o ‘lsa, 
bunday u ru g ‘lar yashashga qobiliyatsiz urug‘ hisoblanadi. U ru g iarn in g
m urtagi m utlaqo b o ‘lyalmay qolsa yoki u ru g ‘ pallalari qism an b o ‘yalsa, 
b u nday u ru g ‘lar yashovchan u ru g ‘ hisoblanadi. Y ashovchanlik foizi 
ikkala nam unadan o ‘rtach a hisoblab chiqiladi.