O yakubjonov, S. Tursunov, J. Muqimov

25-jadval
Donlarning shishasimonlik darajasi
I guruh
Butunlay shishasimon don
4/4
II »
T o‘rtdan uch qismi
У*
III »
Yarmi
2/4
IV »
Chorak qismi
1/4
V »
Butunlay unsimon
0/4

---

U r u g 'la r g u ru h la rg a a jr a tilg a n d a n key in h a r q aysi g u ru h n in g
shishasim onligi hisoblab chiqilib, b u son 100% li shishasim on d onlar 
soniga keltiriladi. Quyidagi jadvalda donning shishasimonligi darajasini 
aniqlashga misol keltirilgan.
26-jadval
Donning shishasimonligini aniqlash
Guruh
Shishasimonlik
darajasi
Guruhdagi donlar, 
dona
100% shishasi 
mon donlar, dona
I
4/4
12
12
II
3/4
32
24
III
2/4
36
18
IV
1/4
12
3
V
0/4
8
0
Jami
-
100
57
Eslatma: mazkur misolda umumiy shishasimonlik 57 % ga teng.
5.9. Urug‘Iarning po‘stliligini aniqlash
Arpa donining po‘stliligini aniqlash. D onning p o ‘stliligi ajratib olingan 
p o ‘st og‘irligining p o ‘stli don og ‘irligiga b o ‘lgan nisbatidir. D onning 
p o ‘stliligi foiz bilan ifodalanadi.
D onning p o ‘stliligini aniqlash uning sifatiga tav sif berishda k a tta
aham iyatga ega. D onning p o ‘sti k letch atk a va kul m o d d alarig a boy 
b o ‘ladi, shuning uchun donning o ‘ziga q aragan d a kam roq qim m atga 
ega. A rpa donining pivobop sifatlarini aniqlashda p o ‘st k a tta rol o ‘ynaydi. 
A rpaning p o ‘sti qanchalik yupqa b o ‘lsa, pivo shuncha k o ‘p va sifatli 
b o ia d i. A rpa donining p o ‘stliligi yuqori b o ‘lsa, uning oziqabop sifatlari 
pasayib ketadi. A rpa donining po'stliligi 8% dan 12% gacha va undan 
k o ‘p o ‘zgarib turadi. D onning p o ‘sti donga ju d a yopishib turadi. Shuning 
uchun uni ajratib olish ancha qiyin. Q uruq donning p o ‘sti ajraladigan 
b o ‘lsa, ulam ing bir qismi donda qolib ketadi, bu tahlil n o to ‘gri chiqishiga 
sabab b o ‘ladi. D onni suv va biror kislota yoki ishqorda ivitish uchun 
uzoq vaqt ketadi. C hunki don bilan uning p o ‘sti orasida anchagina havo

---

pufakchalari to ‘planib, p o ‘st tagiga suyuqlik o ‘tishiga to ‘sqinlik qiladi. 
Shuning n a tija sid a d on sekin ivib, p o ‘stining ajralish i qiyinlashadi. 
Bundan tashqari, don uzoq ivitilsa, p o ‘stidagi va h a tto donning o ‘zidagi 
eruvchan m od dalar yuvilib ketadi. Bu p o ‘st bilan donning og ‘irligini 
aniqlash natijalarining n o to ‘g‘ri chiqishiga sabab b o ‘ladi.
Q uyida bay on etiladigan ikki usul - Kem nits va N osatovskiy usuli 
eng qulay va oddiy usullar hisoblanadi.