O 'z b e k is t o n r e s p u r L ik a s L o L iy va o 'r t a m a X s u s t a 'l I m V a z ir L ig I
Download 7.14 Mb. Pdf ko'rish
|
Ped
|
qilib o'qitish tashkil qil'msa, ju d a yaxshi samara beradi. Chunki bu jarayonda ular
bir-birlaridan ibrat oladilar". O'quvchilar o'qish va tarbiya davomida ilmga chanqoqlik sezadilar. O ': bilimlari bilan g'ururlanadilar, bir-birlarining bilimlariga havas qiladilar. G 'urur va o'ziga e'tibor tarbiyalanuvchilarni bir- birlaridan orqada qolmaslikka undaydi. О 'quvchilar birga bo 'Iganda, doim bir- birlari bilan gaplashadilar va bu bilan о xotiralari va nutqlarini rivojlantiradilar ". Ibn Sinoning “Tib qonunlari" asarining birinchi kitobidan o ‘rin olgan “R o ‘zg ‘or yuritish haqida risola"sida bola tarbiyasiga oid ju d a ko‘p pedagogik tavsiyalar bayon etilgan. ''Tarbiyadan maqsad, - deydi olim, bolaning aqliy va jism o n iy quvvatlarini o'stirishdir. Chunki bola yaxshi yoki yomon, yovu: yoki olijanob b o ‘lib dunyoga kelmaydi. U bu xususiyatlarga tarbiya, atrofdagilar ta'siri tufayli erish a d r. Ibn Sinoning fikricha, bola qalbi. misoli “Pokiza oyna". Unga istalgan shaklni chizish mumkin. Bolada olijanob ma'naviy - axloqiy xususiyatlam i shakllantirish uchun mashq uslubidan foydalanish, ya’ni uni hayotda qo'llashga o ‘rgatish kerak. Olim suhbat, tushuntirish, misol keltirish kabi uslublarning imkoniyatlari haqida so ‘z yuritadi. Salbiy xislatlarni tuzatish, shaxsni qayta 233 tarbiyalash m uam m osi haqida ham m ulohaza bildiradi. Buning uchun avvalo bolani har tom onlam a o ‘rganish va shu asosda undagi salbiy qiliqlarni bartaraf etish, ijodbiy fazilatlarni shakllantirishga kirishish mumkin. Olim ayniqsa, jism oniy m ashqlarga katta e'tib o r beradi. T ug‘ilgan kunidan boshlab bolaning jism oniy rivojlanishi xususida qayg‘urish kerak, deydi. Buyuk tabib bola jism idagi har bir a'zoning salom atligini ta'm inlash uchun lozim bo‘lgan maxsus mashq usullari ishlab chiqqan. Bu m ashqlarni tananing holatiga m uvofiq bajarish, kam quvvat, zaif a'zolarni o g 'ir jism o n iy mashqlar bilan toliqtirm aslikni ta'kidlaydi. U ishlab chiqqan m ashqlar kichik va katta, ju d a kuchli va zaif, tez va sekin, keskin va tez harakatni taqazo etadigan harakatlarga boMinadi. XI asrning buyuk mutafakkiri Y u s u f X o s H ojib taxminan 1020 yilda tu g 'ilg an . Y usuf X os Hojib o 'z davrining yetuk mutafakkiri. chuqur bilimli, donishm and kishisi edi. Uning “ Q utadg‘u bilig” asari 6500 baytdan yoki 13000 m isradan iborat bo‘lib, unda olim ning tibbiyot, falakiyot, tarix, tabiyot, geografiya. riyoziyot, handasa, falsafa, adabiyot, ta'lim -tarbiya. fiqhga oid fikrlari bayon etilgan. Q utadg‘u bilig - baxt va saodatga eltiuvchi bilim, ta'lim degan ma'noni bildirib, m azm unan pand-nasihatlar, ta'lim -tarbiyaga oid, har tom onlam a komil insonni tarbiyalaydigan yetuk didaktik asardir. Adabiyotshunos olim B .T o‘xliev “Q utadg‘u bilig” ning pedagogik ahamiyati haqida shunday yozadi: “...Komil inson haqida gapirar ekan, kam olotning qator belgilar 'mi ko ‘rsatib о ‘tadi. W arning eng asosiysi alohida shaxsning о manfaatlari, kasbiy istaklari doirasini yorib chiqib, boshqalar g ‘am i bilan yashashi, ko ‘pch ilik m anfaati uchun fid o y i bo ‘la b ilis h d if\ “Q utadg‘u bilig”dagi bosh g ‘oya-insonni hayotda baxt-saodatga eltuvchi asosiy qarashlari to ‘rt ram ziy qahramon: K untug‘di-elig podsho -a d o la t timsoli, OytoMdi- vazir-davlat tim soli, 0 ‘gdulm ish-vazir-aql tim soli, 0 ‘zg‘urmish - vazirning qarindoshi - qanoat tim solining hayoti va davlatni boshqarish jaryonidagi hatti- harakatlari va fikrlari orqali berilganki, bular inson kam olotining muhim mezoni sanaladi. Y usuf Xos H ojibning “Q utadg‘u bilig” asarida markaziy masala inson kam oloti m asalasidir. A sarda insonning haqiqiy baxti bilim da ekanligini bayon etilib, ilm, zakovatning ahamiyati haqida fikr yuritish bilan birga ilm -m a'rifatning 23 4 amaliyotdagi o ‘rnini ham yoritilgan: "Bilim va zakovatni egallab, uni kishilar Download 7.14 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|