O 'z b e k is t o n r e s p u r L ik a s L o L iy va o 'r t a m a X s u s t a 'l I m V a z ir L ig I

Savol va top sh iriq lar:
1. X alq ta ’lim i tizim i d e g a n d a n im a la m i tu sh u n asiz?.X alq ta ’limi tizim id a 
b o sh la n g ’ich ta ’lim n in g tu tg an o ’rni h aq id a s o ’zlab bering.
2. 
O ’zb ek isto n R e sp u b lik a sin in g „ T a ’lim to ’g ’risi’1 dagi Q o n unining 
m azm u n in i ifo d alan g .
3. T a 'lim so h asid ag i d a v la t siy o satin in g asosiy p rin sip larin i ay tib bering.
4. M ak tab d ire k to rin in g funksional v azifalarin i sanab o ‘ting.
5. P ed ag o g larn in g k asb iy faolligini o sh irish d a rahbarning vazifalari.
6. M ak tab p ed ag o g ik k en g ash in in g v azifasi nim alardan iborat?
204

---

V Q ISM
X I BOB. PE D A G O G IK A TA R IX I
P ed ag o g ik a tarixi fanining m aqsad va vazifasi. Pedagogika tarixi fani ja m iy a t 
a'zolarini m azk u r ja m iy a tn in g yetakchi om illariga m os qilib shakllantirish bilan 
sh u g ‘ullanadigan ilm iy-nazariy va am aliy faoliyatlar tizim idir. Shaxs m a'naviy 
fazilatlarin in g qaysidir bir m iqdori tu g ‘m a b o 'lsa d a . asosan, ta'lim va tarbiya 
v o sitasid a shakllantiriladi. Shunday ekan. pedagogika tarixi jam iy at taraqqiyotida, 
xalqim izning, shu ju m lad an yoshlarim izning m entaliteti va m a'naviy qivofasini 
sh ak llan tirish d a m uhim aham iyatga ega.
Pedagogika tarixi fan in in g predm eti - qadim zam onlardan tortib m ustaqil 
0 ‘zbekiston R espublikasining bugungi 
kunigacha b o ’ lgan 
davrlaridagi 
ta'lim - 
tarbiyaning ja h o n xalqlari pedagogik-tarixiy taraqqiyotini 
yaxlit rivojlanish 
ja ra y o n i sifatid a o ‘rganishdan iboratdir.
Pedagogika tarixi fan in in g maqsad i -  qadim gi O 'rta O siyo hududida, 
shuningdek, d u n yoning boshqa m intaqalarida pedagogik fikr taraqqiyotini, buyuk 
Sharq m utafakkirlari v a m a'rifatparvar shoirlari ham da jadidlarning ta'lim -tarbiya 
n azariy asig a q o ‘shgan hissalarini. m ustaqillik davrida zam on va m akon talabiga 
ja v o b beruvchi m illiy m aktab va m illiy pedagogikani rivojlantirish ham da ta'lim - 
tarb iy an in g nazariy asoslarini yaratish 
qonuniyatlarini 
o 'rg an ish d an
iborat. 
S huningdek, en g qadim gi davr pedagogikasining o 'z ig a xos x ususiyatlarini, 
S harqning y e tu k allom alari. m a'rifatparvarlari, jad id ch i olim larning ta 'lim -ta rb iy a
nazariyasi va am aliy o tig a q o 'sh g a n hissalarini, O 'z b e k isto n R espublikasining 
m u staq illik y illa rid a m illiy m aktab va m illiy pedagogikani rivojlanishini. ta'lim - 
tarb iy an in g nazariy asoslarini yaratish qonuniyatlarini o 'rg a n ish d a n iborat.
P ed ag o g ik a tarixi fani o 'tm ish n in g ta'lim - tarb iy a sohasidagi eng ilg 'o r 
tajrib alarin i o ‘rganadi, b o 'la ja k o 'q itu v ch ilarn i pedagoglik faoliyatga tayyorlashga 
y o rd am beradi. P edagogika tarixi ta'lim -tarb iy a sohasidagi to 'p la n g a n tajrib alarn i 
u m um lashtiradi, uni am aliy o tg a tatbiq etish y o ‘llarini k o 'rsa tib beradi, ta'lim — 
tarb iy an in g m aqsadi, m azm uni shakllarini jam iy atn in g iqtisodiy rivojlanish darajasi 
bilan b o g ‘liq h o ld a o ‘rganadi, jam iy at taraqqiyotining har bir bosqichida ja h o n d a,
205

---

0 ‘rta O siy o d a g i p e d a g o g ik fik r taraq q iy o tin i v a ta 'lim -ta rb iy a h olatini tarixan 
h a q q o n iy ta s v irla b , o 'q itu v c h i—m u rabbiylarni p ed ag o g ik —tarixiy b ilim lar bilan 
q u ro lla n tirish v a z ifa la rin i b ajarad i. B u v azifalarn in g m u v affaq iy atli a m a lg a oshishi 
o ‘q itu v c h ila rn in g p e d a g o g ik m a h o ratn i eg allash larig a, pedag o g lik m ad an iy atin i 
o rtis h ig a x iz m a t q ila d i.