O 'z b e k is t o n r e s p u r L ik a s L o L iy va o 'r t a m a X s u s t a 'l I m V a z ir L ig I

“Madaniy 
xulq 
to g'risida", 
“Odob 
to 'g 'risid a ”, 
“Xushmuomalalik to 'g 'risid a ”, 
"Muomala odobi", 
“Kiyinish to 'g 'risid a ” va 
b o sh q a shu sin g ari m a v z u la rd a tez -te z suhbat, m a ’ruza va m u n o zaralar o 'tk a z ib
tu rish kerak.
N afosat tarbiyasini berish yo'llari. M aktabda n afo sat tarbiyasini berish turli 
y o 'lla r bilan a m alg a o sh irilad i. N a fo sa t tarbiyasi ta 'lim va tarb iy a ja ra y o n la rid a
am alg a o sh irilad i.
Ta'lim jarayon idagi nafosat tarbiyasi. M aktabning b o sh lan g 'ich sin flarid a 
o 'q itila d ig a n har bir fan h am d a m ak tab d an v a sinfdan tash q ari ja ra y o n d a tash k il 
etilad ig an tarb iy av iy tad b irlar, tarb iy av iy so atlar b o lalarg a n afo sat jih a td a n ta 's ir
etish im k o n in i beradi.
N a fo sa t 
tarb iy asi 
o 'q is h
ja ra y o n id a , 
o 'q u v c h ila rg a
badiiy 
jih a td a n
tarb iy alay d ig an “
M atem atika”, ‘‘O 'qish ’’, 
“Jismoniy ta rb iya ” ‘‘Mehnat darsi"
168

---

fanlarni o 'q itis h jaray o n id a, ijtim oiy foydali m eh n at jaray o n id a, turm ushni chiroyli 
qilib tashkil etish v a o 'q u v ch ilarn in g bir-birlari bilan b o 'la d ig a n m u nosabatlarida 
beriladi.
M atem atika darsini aniq uyushtirish, m asalalar tuzish uchun badiiу jih atd an
chiroyli qilib y asalgan k o ’rsatm ali qurollardan, m asalan, kartondan qilingan daraxt 
m aketining kesik jo y larig a q o g 'o zd an yasalgan rang-barang qushlarni q o 'y ish , 
d arslikda 
berilgan 
illy ustratsiy alar 
u stid a 
ishlash 
o 'rg a n ila y o tg a n
t'anga 
q iziq tirib g in a qolm ay, balki bolalarda nafosat h is-tu y g 'u larn i u y g 'o tad i va 
k am olotga yetkazadi. O ’qish darslari o 'q u v c h ila rd a g o 'z a llik n i idrok etishn y an ad a 
kattaroq aham iyatga egadir. D arsliklarga kiritilgan badiiv o 'q is h m ateriallari 
o 'q u v c h ila r nutqini boyitadi. ularni nutqning tasviriy vositalari: taqqosiash, 
epigriflar, m etaforalar bilan tanishtiradi. tartibli ritm ik nutqqa qiziqish u y g 'o tad i. 
O ’qu v ch ilar s h e 'rla r, hikoyalar, xalq o g 'z a k i ijodi nam unalari - m aqol, m atal, ertak, 
doston, q o ’shiq, rivoyat va hikovatlarni o 'q is h orqali ularda g o 'z a llik k a intilish 
kuchayadi. S hoir va yozuvchilarning hayoti va ijodiy faoliyati, asarlari bilan 
tanishish taxlil qilish orqali o 'q u v c h ila rn in g bilim doirasi kengayadi. h is-tu y g 'u lari 
v a til boyligii takom illashadi. O 'q ish darslari o 'q u v c h ila rd a g o 'z a llik n i idrok etishni 
ta 'm in la y d i. B o sh lan g 'ich sinflardagi 
m ehnat darsi ham bolalarda n afosat 
tu y g 'u s in in g o 's is h ig a yordam beradi.
O 'q u v c h ila r arralash va kesish, k ash ta tikish, loydan turli buyum lar y asash 
m alakalarini orttirish pay tid a chiroyli bezak va shakllarni tanlashga, rangiga qarab 
ip tan lash g a, ishda saranjom -sarishtalikka, sabr-toqatli b o 'lish g a. eng asosiysi, 
o 'z la rin in g chiroyli qilib yasalg an buyum laridan zavqlanishga o 'rg an ad ilar.
M eh n at ja ra y o n id a tayyorlangan har bir buyum (tovar)ning aham iyati, 
funktsiyasi, zaruriligi insonning tabiiy ehtiyojlarini qondirishi jih a tid a n g in a em as, 
balki uning qan ch alik g o ’zalligi bilan ham baholanadi.
Jism oniy tarb iy a fani bolalarni aniq va chiroyli h arak at qilish, ularda m usiqaga 
j o 'r
b o 'lib
om m aviy 
ravishda 
jism o n iy
m ashqlarni 
bajarish 
vaqtida 
m u vofiqlashtirilgan ja m o a h arakatlarining chiroyli chiqishini k o 'rish va undan 
quvonish im konini beradi.
169

---

I-IV sin fla rn in g jism o n iy ta rb iy a rejasig a harakatli o 'y in la r, m u s iq a va 
sa n o q q a q arab h a ra k a t q ilish kiritilgan. Bu o 'y in va m a s h g 'u lo tla r b o lalard a n a fo sa t 
tu y g 'u s i v a k e c h in m a la rin i hosil qiladi.