O zbek iston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxs*js ta’lim vazirligi

ch iq ad i. T urli ehtiyojlar (shaxsiy, jam oa viy, tabiiy, m ada- 
niy, m o d d iy , m a ’naviy) tufayli vujudga keladigan m aqsadga 
y o 'n a lg a n lik xususiyatini kasb etadigan shaxsning faolligi 
o ‘z in in g tu zilish i, shakli, rang-barang b o ‘lgan xatti-hara- 
katlar v a sa ’y-h arak atlar yordam i b ilan tabiat, jam iyat 
tarkiblarini m aqsadga m uvofiq qayta quradi, tak om illash- 
tiradi, ezg u niyatga xizm at qildirishga b o ‘ysundiradi. Ehtiyoj, 
m o tiv , q iz iq is h , a n g la sh ilm a g a n , a n g lash ilg an m ayllar 
n egizid a n kelib chiqadigan barcha k o‘rinishdagi harakatlar, 
o ‘zla rin in g yuzaga kelishiga qarab ixtiyorsiz va ixtiyoriy 
tu rk u m larga ajratiladi. O datda, p sixologiy ad a ixtiyorsiz 
harakatlar anglangan yoki yetarli darajada anglanm agan 
istak, x o h is h , tilak, m ayl, ustanovka va shu kabilarning 
ichki turtki ta ’sirida paydo bo'lishi natijasi o ‘laroq ro‘yobga 
ch iq a d i. M azku r istak va uning b oshqa shakllari im pulsiv 
(lo tin c h a
impulsus — ixtiyorsiz qo ‘zg ‘alish
m a’nosini angla- 
tadi) xususiyatiga ega b o lib , inson tom onid an anglanm a- 
ganligi u ch u n m a ’lum obyektga qaratish nuqtayi nazaridan 
rejalashtirilm agan, hatto ko‘zda tutilm agan boMadi. Inson- 
ning favquloddagi vaziyatda yuzaga keladigan sarosimaiik 
affekti, d a h sh a t, hayajonlanish, ajablanish, shubhalanish 
va sh un ga o ‘xshash boshqa m ohiyatli, har xil shakldagi xatti- 
harakatlari ixtiyorsiz turkunidagilaigayorqin misoldir. Undagi 
atam alarning m a’n osi, aks etish im koniyati bundan oldingi 
hissiyot t o kg ‘risidagi m a’lumotlarda keng bayon qilingan.
B o s h q a k a tegoriyaga ta a llu q li harakatlar ix tiy o riy