O zbek iston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxs*js ta’lim vazirligi

A) Ko'rish sezgilarining xossalari.
1. R angning toni (150 ga yaqin tuslari).
2. Ochiqlik (qora bilan oq rangda 200 gacha tus ajratiladi).
3. R angning ravshanligi (600 ga yaqin).
4. R angning quyuqligi ( to n in in g yaqqolligi).
5. R a n g la rn i aralashib k etish i ( tu rli u z unlikla rda gi 
y o r u g lik nuri).
B) Ko 'risk sezgisi jarayoni.
U c h rangli nazariyasi:
1. 1756- yild a M . V .L o m o n o s o v asosiy q o id a la rin i 
bayon qilib bergan.
2. 100 yildan keyin nemis fizigi G .G e lm g o ls uni t o l a
isbotlab bergan.
3. U sh bu nazariyaga binoan, t o lr p a rd a n ing kolbacha- 
larida u c h ta asosiy elem ent m av ju d d ir, ulardan birining 
q o lzg‘alishi qizil rang sezgisini, ik kinchi birining q o ‘zg‘a- 
lishi yashil rang sezgisi va u c h in c h i birining q o ‘zgkalishi 
binafsharang sezgisini hosil qiladi. Nazariyaga ko‘ra, yorugMik 
t o ‘lqinlari birdaniga uchta e le m e n tn i bir xilda q o ‘zgkatsa, 
oq rang sezgisi vujudga keladi. Lekin y o r u g li k to ‘lqinlari 
ikki yoki u c h elem entga ta'sir q ilsa-y u , a m m o bu t a ’sir

---

bir tekis k e c h m a s a , u holda se zu v c h i e l e m e n t l a r h a r 
birining q a n c h a lik q o ‘zg‘alganligiga q arab, rang sezgilari 
har xii n a m o y o n b o l a d i .
Hozirgi z a m o n psixologiyasida ranglarni sezish yolg‘iz 
t o ‘r p ardasid agi ja r a y o n la r bilangina e m a s , balki miya 
p o ‘stlog‘ida yuzag a keladigan boshqa ja ra y o n la r bilan harn 
b o g lliq ekanligi a n iqla n g an . Z a m o n a v iy m a'lu m o tla rg a
binoan, tay oq ch alard a ko‘rish purpuri degan maxsus m odda 
borligi isbotlangan. K o ‘zga yorug‘lik t a ’sir etganda ko‘rish 
purpuri kimyoviy y o ‘l bilan parchalanib, tarkibiy qismlarga 
b o ‘linadi va m a z k u r jarayon k o ‘rish nervini q o ‘zg‘atib, 
yorug‘lik sezgisi hosil qiladi, q o ro n g ‘ilikda esa purpur o ‘z 
funksional holatini qayta tiklaydi.