O' zbekiston respublikasi oli y va o r t a maxsus ta'lim vazirlig I abu rayhon beruniy n o m ida g I

MIPS- bir daqiqada million amal;
MJlops—bir daqiqada siljuvchi nuqtali million amal;
Q/lops- bir daqiqada siljuvchi nuqtali milliard amal;
T/lops-bir daqiqada siljuvchi nuqtali trillion amal.
Bu o ’lchov amallari oldingi ikki o ’lchov birligidan 
ikkita xususiyati bilan 
farqlanadi. Birinchidan flops birligida unumdorlikni o ’lchashda faqat haqiqiy 
berilganlar ustida amallar hisobga olinadi, ikkinchidan unumdorlikni baholashda 
protsessoming mashina buyruqlari emas, balki haqiqiy sonlar ustida bajarilgan am allar 
ishtirok etadi. Farqi shundaki haqiqiy sonlar ustidagi bitta am al (masalan ko’paytirish 
yoki ildizdan chiqarish) turli ketm a - ketlikdagi m ashina buyruqlari orqali berilishi 
mumkin. Haqiqiy berilganlar ustidagi amallar soni yechilayotgan masalaga bog’liq 
b ° ’lib, kompyuter dasturlaridagi hisoblashlarga bog’liq b o ’lmaydi. Shuning uchun 
flops birliklarida o lchashlarda kom pyutem ing unumdorligi obe'ktiv tasvirlanadi.
Unumdorlikni baholashning uchinchi uslubi bu m axsus dasturlarda testlar 
o tkazishdir. Yuqori unumdorlikdagi KT tezkorligi test masalalarini yechishga sa rf 
qilingan vaqt bilan baholanadi. Bunday maxsus dasturlarga misol qilib LINPACK, 
SPEC, 6a.se20001ami keltirishim iz mumkin. Bunda kriteriya sifatida maxsus tanlangan 
étalon dastumi bajarish vaqti qabul qilingan. Test o ’tkazadigan dasturlar benchmarklar 
deb ataladi. {bench-mark-darajani belgilash) Hozirga kelib k o ’pgina test qiluvchi va 
étalon dasturlar yaratilgan. U lam i ichida eng taniqli test LIN PA CK hisoblanadi. Bu 
dastur fortran tilida yozilgan b o ’lib, Gaus uslubida bosh elem entni tanlash yo’li bilan 
yechiladigan 
katta 
o’lchamdagi 
chiziqli 
algebraik 
tenglam alam i 
yechishga 
m o’ljallangan dasturdir. Bu testning yuqori unumdorlikdagi tizim lam i baholash uchun 
bir necha ko’rinishlari mavjuddir, y a 'n i LINPACK TPP, HPLIN PA CK.
Testlar o tkazish uchun katta hajmdagi va o ’lchamdagi chiziqli tenglamalar tizim i 
formallashtiriladi va uni yechish vaqti test o ’tkazilayotgan K T da o’lchanib boriladi.
37

---

Yechim olish uchun bajariladigan k - haqiqiy nuqtali amallar soni 2 V / 3 + 2 V (1) ga 
teng va u n - ning o ’lchamiga bog’liq hisoblanadi. Flops orqali unumdorlikni baholash, 
ya'ni bir daqiqada siljuvchi nuqtali am allar soni orqali baholash (1) formuladagi 
amallar sonini, bir daqiqada testni bajarish vaqtiga bo’lish orqali amalga oshiriladi. 
Quyida M B C 1000M superkompyuterida HPLINPACK dasturida o ’tkazilgan testlar 
natijasini keltiram iz.
Protsessorlar soni
M asala o’lchami
Yechish vaqti
Unumdorlik Gflops
756
200000
7858,2
678,7
Hozirgi vaqtda LINPACK testlaridan TOR-500 ro’yhatini aniqlashda, ya'ni 
dunyodagi eng q u w a tli 500 ta kom pyuter 
tizimlarini ro’yhatini aniqlash uchun 
foydalanilmoqda. Bu ro’yhatni internet tarm og’idan http://www.top500.org. manzilidan 
topish m um kin. U nda tizimning o ’m i, kim tomonidan yaratilganligi va yaratilgan yili, 
nomi va unum dorligi keltirilgan.
Shaxsiy kom pyuterlam i unumdorligini baholashda SPEC (standard Performance 
Evaliation Corparation - unumdorlikni baholash standartlari korporasiyasi) maxsus 
korparasiyasi tom onidan yaratilgan testlardan foydalaniladi, uning tarkibiga 8 ta test 
paketlari kiradi. Eng ko’p foydalaniladigan test bo’lib SPEC CPU hisoblanadi.