O ‘zbekiston respublikаsi oliy vа o‘rtа mаxsus tа’lim vаzirligi

Ishlab chiqarish xarajatlari va rejasini tuzish

Ishlab chiqarish xarajatlari biznes rejada aniq va ishonarli holda hisoblanishi va qabul qilingan formatda hisoblanishi kerak. Shuning uchun xarajatlarni doimiy xarajatlar va o‘zgaruvchan xarajatlarga bo‘lib olish va barcha xarajatlarni aniq ko‘rish va hisoblash zarur.

Yuqorida aytilganday biznes reja 3-5-yilga tuzilishi va uning birinchi yilini har oy bo‘yicha hisoblanishi, ikkinchi yilni kvartallarga bo‘lib hisoblanishi, uchunchi yildan esa yillik holatda hisoblanishi kerak.
Buning uchun exsel (excell) dasturidan foydalanish zarur bo‘ladi.
5-jadval.
Doimiy xarajatlarga quyidagilar kiradi:

№	Xarajatlar	1- yil (har bir oy kesimida)	2 - yil (har bir kvartal kesimida)	3- yil ( 3 - yildan keyin yillik hisobida)
1	Ishchilaring ish haqlari
2	Ish haqidan soliq to‘lovlar
3	Xodimlarni malakasini oshirish
4	Ijara
5	Suv
6	Gaz
7	Elektr energiyasi
8	Telefon
9	Ma’muriy xarajatlar
10	Reklama
11	Asbob va uskunalarning ta’mirlash xarajatlari
12	Sug‘urtalash
13	Korxonani qo‘riqlash
14	Professional gonararlar
15	Uzoq muddatli kreditlarning to‘lovlari
16	Qisqa muddatli kreditlarning to‘lovlari
17	Bank xarajatlari
18	Ma’muriyat transport xarajatlari
19	Komandirovka xarajatlari

20	Transport ammortizatsiyasi
21	Boshqa turdagi aktivlarning ammortizatsiyasi
22	To‘lash uchun belgilangan soliqlar
23	Boshqa turdagi xarajatlar
24	Jami doimiy xarajatlar

Xarajatlarning asosiy qismiga mehnat xarajatlari kiradi va u quyidagicha hisoblanishi mumkin. Buning uchun ham exsell dasturidan foydalanamiz.
6-jadval.
Mehnat xarajatlari:

№		1- yil (har bir oy kesimida)	2 - yil (har bir kvartal kesimida)	3- yil ( 3 - yildan keyin yillik hisobida)
	Shtatdagi lavozimlar*
1	Shtatdagi birinchi lavozim
2	Shtatdagi ikinchi lavozim
3	Shtatdagi uchinchi lavozim
	.....
	Jami xodimlar
	Xodimning bir oylik ish haqi
1	Shtatdagi birinchi lavozim
2	Shtatdagi ikkinchi lavozim
3	Shtatdagi uchinchi lavozim
	.....
	Oylik ish haqi fondi
1	Shtatdagi birinchi lavozim
2	Shtatdagi ikkinchi lavozim
3	Shtatdagi uchinchi lavozim
	.....
	Jami oylik ish haqi fondi**

*Xodimlarning kategoriyalari buyicha mos ravishda kiritishingiz mumkin () (boshqaruv, ma’muriyat, ishlab chiqarish, mavsumiy va boshqalar)
** Birinchi jadvalning 1 va 2 qatorlariga mosligini qarang.
Hozirgi va kelgusidagi barcha xarajatlarni mumkin bo‘lgan o‘zgarishlarini ko‘rsating va tushuntirib yozing.

7. jadval.

O‘zgaruvchan xarajatlarga quyidagilar kiradi:

№		1- yil (har bir oy kesimida)	2 - yil (har bir kvartal kesimida)	3- yil ( 3 - yildan keyin yillik hisobida)
	Ishlab chiqarish hajmi
1	A mahsulotning ishlab chiqarish miqdori (dona)
2	B mahsulotning ishlab chiqarish miqdori (kg)
3	S mahsulotning ishlab chiqarish miqdori (kub/m)
	....
	Mahsulotlar ishlab chiqarish uchun xomashyolar
1	A mahsulotning ishlab chiqarish miqdori ( ...So‘m/donasiga), Oyiga so‘m
2	B mahsulotning ishlab chiqarish miqdori (kg) ( ...So‘m/kg), Oyiga so‘m
3	S mahsulotning ishlab chiqarish miqdori (kub/m) ( ...So‘m/kub metr), Oyiga so‘m
	....
	Qadoqlash materiallari**
1	A mahsulotni qadoqlash (oyiga ... so‘m)
2	B mahsulotni qadoqlash (oyiga ... so‘m)

3	S mahsulotni qadoqlash (oyiga ... so‘m)
	....
	Transport va realizastiya xarajatlari
1	A mahsulotni qadoqlash (oyiga ... so‘m)
2	B mahsulotni qadoqlash (oyiga ... so‘m)
3	S mahsulotni qadoqlash (oyiga ... so‘m)
	....
	Boshqa bilvosita xarajatlar (mahsulotlar turlari bo‘yicha)
1	A mahsulotni qadoqlash (oyiga ... so‘m)
2	B mahsulotni qadoqlash (oyiga ... so‘m)
3	S mahsulotni qadoqlash (oyiga ... so‘m)
	....