Obilov ilhom

yuqori martabali a’yonlari taxtgacha ko‘tarib olib borish an’anasi saqlanib qolgan.
****Bosh vazir mehtar deb atalgan. U vaziri a’zam, dasturi mukarram, nizom al-mulk sifatlari bilan 
ulug’langan. 
****Qo'shbegi xonlikda to‘planadigan soliqlarning davlat xazinasiga tushishini ta’minlagan hamda moliya
ishlari uchun. shuningdek, qo‘shinning holati uchun javobgar bo’lgan. Barcha harbiy harakatlarda ishtirok 
etgan. U amir, „sohibi devoni a’lo“ sifatlari bilan ulug’langan.
**** Muhammad Rahimxon I saroydagi amaldorlar sonini 360 nafardan 100 nafarga tushirdi. Biy, otaliq va
inoq mansablarini bekor qildi.
****Xonlikda 3 ta devon (vazirlik) faoliyat ko‘rsatdi. Bular xo‘jalik, ijtimoiy-siyosiy va harbiy ishlar bilan 
shug‘ullanuvchi devonlar edi. Ularning faoliyatiga devonbegi rahbarlik qilardi.
****Xonlik tarkibidagi qozoq va qoraqalpoqlar esa o‘zlarining biylari, turkmanlar esa ularning vakili
tomonidan boshqarilardi.
****Oliy Kengash a’zosi yasovulboshi xonlik xavfsizlik xizmatini boshqargan. Xonning qo’riqlanishi va maxfiy 
davlat hujjatlarining saqlanishi uchun javobgar bo’lgan. Urush harakatlari vaqtida qo‘shinga qo‘mondonlik qil-
gan hamda turkman qabilalaridan tuzilgan harbiy qismni ham boshqargan.
**** Shig'ovul - chet el davlatlari elchilarini qabul qiluvchi va ularning ta’minoti uchun mas’ul amaldor 
****Mahram - xonning maxfiy maslahatchisi, alohida topshiriqlarini bajaruvchi, zarurat bo’lganida elchi qilib 
jo‘natiladigan mansabdor shaxs 
****Har bir beklikda 1 nafardan 4 nafargacha qozi bo’lgan. Qozi etib tayinlangani to‘g‘risida ularga xon yorlig‘i 
(,,Yorlig‘i xumoyun-u ali“) berilgan. 
****Muftiy qozi hukmining shariatga qanchalik mos kelishi haqida fatvo chiqargan. Sud qarori muftiy unga 
o‘zining muhrini qo‘yganidan so‘nggina rasmiy maqomga ega bo‘lgan.
****Xiva shahrida 7 nafar muftiy faoliyat yuritgan. Ularga islom huquqining eng obro‘li namoyandasi- a ’lam 
rahbarlik qilgan. U muftiylar bergan xulosani ko‘rib chiqib uni yo tasdiqlagan, yo qaytargan.
****Sud ishi bo‘yicha shikoyatlar Xiva shahridagi 2 nafar Oliy qozilar tomonidan o‘rganib chiqilgan. Ularning 
biri qozi kalon, ikkinchisi esa qozi o ‘rda edi.
****Qozi xoss mansabi ham bo‘lib, u xon xonadoni a’zolari o‘rtasidagi masalalarni ко‘rib chiqqan. 
****Qozi askar qo‘shinda sodir bo‘lgan islom qonunlarining buzilishi bilan bog‘liq ishlar ustidan hukm 
chiqargan.

---

****Naqiblar - payg‘ambar avlodlari jamoasi vakillari bo‘lib, jamiyatning diniy hayoti sohasi uchun mas’ul 
edilar. Ular xonning eng ishonchli kishilaridan sanalgan va harbiy harakatlar chog‘ida doimo unga hamrohlik 
qilgan. Shuningdek, ular ta’lim sohasi ishlari uchun ham javobgar edi.
****Rais (qozi rais) esa jamiyatda shariat qonun-qoidalariga qanchalik amal qilinayotganligi ahvolini, 
shuningdek, ota-onalaming bolalarini maktabga yuborayotganligini kuzatib borgan. 
**** Xiva xonligida Muhammad Rahimxon I davrida muntazam qo'shin tuzildi. Mazkur qo‘shin xon