Obyektlarga ixtisoslashgan dasturlashga kirish

11-mavzu:Javada OYD(Obyektga Yo’naltirilgan Dasturlash)

Obyektlarga ixtisoslashgan dasturlashga kirish

Obyektlarga ixtisoslashgan dasturlash xozirgi kunda asosiy dasturlash paradigmasi xisoblanib, 1970 yillarda yaratilgan protsedurali dasturlash texnikasini o’rniga keldi. Obyektlarga ixtisoslashgan dizayn dasturni bir necha to’laqon, bir biri bilan ishlovchi dastur komponentlari, ya’ni obyektlarga bo’lish imkoniyatini birdiradi. Obyektlarga ixtisoslashgan dasturlashni maqsadi mavjud muammoni bir necha kichik, oson xal qilib bo’linadigan muammolarga bo’lish xisoblanadi. Java dasturlash tili to’laqon obyektlarga ixtisoslashgan dasturlash tilidir.

Obyektlarni dizayn qilish uslubi bu dasturni obyektlarga bo’lish uchun mo’ljallangan qoidalar majmui. Ko’pincha bu real dunyo element va xodisalarini dastur komponentlariga bog’lash xisoblanadi. Dasturni qayta ishlatish imkoniyatiga ega bo’lgan obyektlarga bo’lishni turli xil uslublari mavjud.
Obyektlarga ixtisoslashgan dasturlashning unumdorligini asosiy sababi bu xar bir obyektni o’ziga tegishli vazifani bajarish majburiyati mavjudligi. Agar biror obyekt o’zini majburiyati bo’lmagan vazifaga bog’liq bo’lsa u xolda ushbu vazini bajaruvchi boyektga murojaat qilishi kerak. Birinchi obyekt ikkinchi oyektdan vazifani bajarishni so’raydi (Java dasturlash tilida ushbu so’rov metod chaqiruvi orqali amalga oshiriladi).

Klasslar

Klasslar Java dasturining tashkiliy elementi xisoblanadi. Klass metodlarni, o’zgaruvchilarni, izitsializatsiya kodi va boshqa klasslarni o’z ichiga olishi mumkin. U klass na’munalarini, klass strukturasini bajaruvchi obyektlarini, yaratish uchun andoza xisoblanadi. Klass class kalit so’zi orqali el’on qilinadi. Klassning metod va o’zgaruvchilari uning figurali qavslari ichida, ya’ni tanasida, joylashadi. Masalan:

class Avtomobil

{

int tezligi; double narxi; String rangi;
public int getTezligi()

{

return tezligi;

}

}


Yuqoridagi Avtomobil klassi uchta o’zgaruvchilarni o’z ichiga oladi, bular tezligi, narxi
va rangi. Ushbu klass getTezlik() metodini xam belgilaydi. Avtomobil klassi e’lon qilingandan
so’ng Avtomobil obyektini yaratib olish mumkin. Buning uchun quyidagi ifodadan foydalanish mumkin:
Avtomobil a;

a = new Avtomobil();

Yuqoridagi dastur kodining birinchi qatorida Avtomobil turidagi a o’zgaruvchisi e’lon qilingan. Ikkinchi qatorda new kalit so’zi yordamida Avtomobil obyekti yaratilib a o’zgaruvchisiga biriktirilgan. Avtomobil obyekti yaratilgandan so’ng uning o’zgaruvchilari va metodlariga murojaat qilish mumkin. Masalan:

a.tezligi = 200;

int tez = a.getTezligi();