Одам савдосига к,арши курашиш сох,асида тажриба алмашиш


Download 152.64 Kb.
bet11/17
Sana20.01.2023
Hajmi152.64 Kb.
#1103802
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   17
Bog'liq
Untitled

Одам савдоси - инсон, унинг шаъни, кддр-к,иммати, осойишта турмуши х,амда келажагига тах,дид солаётган трансмиллий уюшган жиноятчилик куринишларидан бири булиб, узининг чегара танламаслиги х,амда гирдобига асосан ёшларни ва аёлларни тортаётганлиги билан барчада катта ташвиш ва хавотир уйтотмокда. Мазкур жиноий
фаолиятнинг мотив ва мак,сади тараз, яъни моддий фойда ёки даромад куришни кузда тутади. Чунки одам савдосидан кузда туилган асосий мак,сад жиноятчининг узи ёки бошк,а шахслар орк,али пул ёки бошк,а моддий бойликларга эга булиш х,исобланади.
Хулоса сифатида шуни айтиш лозимки, бугунги кунда одам савдосига к,арши курашиш ва бундай нохуш вок,еаларни олдини олиш глобал ах,амият касб этмок,да. Барча давлатларнинг узаро х,амкорлигига эх,тиёж тутдириб, бу борада давлатлараро ва халк,аро ташкилотлар доирасида узаро мустах,кам х,амкорлик урнатиш х,амда кучларни бирлаштириш лозимлигини так,азо этмок,да. Бу борада одам савдосига к,арши курашнинг халцаро ва миллий цонунчилик нормаларида к,онуний тартибга солиниши шахснинг х,ук,ук, ва эркинликларини х,имоя к,илишнинг самарали воситаси х,исобланади
Айтиш мумкинки, одам савдосига к,арши курашиш масаласи бугун пайдо булгани йук,. Агар тарихга назар солсак, унга к,арши кураш х,ак,идаги дастлабки халцаро х,ук,ук,ий хужжат 1899 йилда Лондон шах,рида булиб утган халк,аро конференцияда к,абул к,илинган «Аёлларлардан ша^воний мацсадларда фойдаланиш учун уларни ёллашга царши кураш тутрисида»ги резолюция х,исобланади. Шундан сунг 1904, 1910 йилларда мазкур масала юзасидан халк,аро битимлар, 1921 ва 1933 йилларда одам савдоси муаммолари буйича халк,аро конвенциялар к,абул к,илинган.
Бугунги кунда одамлардан фойдаланиш учун уларни ёллаш ва одам савдоси сох,асидаги жиноятларнинг усиши, уларни уюшган гурух,лар, жиноий уюшмалар томонидан узаро уюшган х,олда содир цилиш х,оллари купаймокда. Жиноят ишлари буйича судлар томонидан курилган ишлар урганиб чик,илганда, одамлардан фойдаланиш учун уларни ёллаш жинояти иштирокчиликнинг к,уйидаги шакллари орк,али содир этилганлигини куришимиз мумкин: мураккаб иштирокчилик - 28%; уюшган гурух, томонидан - 42%; жиноий уюшма томонидан -10%ни ташкил этар экан. Шу боне х.ук.ук.шунос А.Шарофутдиновнинг ушбу жиноятларни содир этилиши нафацат бир шахснинг шаъни ва к,адр-к,имматини поймол к,илади, балки у давлатимизнинг халк,аро мик,ёсдаги обру-эътиборига х,ам катта путур етказади, деган фикрларига кушилиш мумкин.
Одамлар савдоси трансмиллий жиноятчилигининг жиноят ^уцуций жи^атлари
Х.ук.ук.шунос М.Ражабованинг фикрича, утган аердан йигирма биринчи аерга трансмиллий ташкилий жиноятчиликнинг учта энг хавфли тури “мерос” булиб утди, улар терроризм ва дин ник,оби остидаги зуравонлик рух,и куч ишлатиш, яъни, эстремистик, фундаменталисти, сепаратистик хуружлар туради. Кейингиси эса наркобизнес ва энг сунггиси одам савдоси, траффик билан шутулланувчи йирик-йирик жиноятчи ташкилотлардир.
1948 йилда к,абул к,илинган Инсон х,ук,ук,лари умумжах,он декларациясида, шунингдек, бошк,а бир к,атор х,алк,аро хукуций хужжатларда х,амда мамлакатимиз миллий к,онунчилик нормаларида барча инсонлар уз к,адр-к,иммати ва х.ук.ук.ларида эркин ва тенг булиб тутиладилар, деб мустах,камланган.
Табииийки, одам савдоси юк,орида айтиб утилган халк,аро ва миллий х.уцук.ий нормалар(инсоннинг эркинлиги, тенглиги, шахсий дах,лсизлиги)га зарар етказади. Одам савдоси к,уйидаги шаклларда намоён булиши мумкин:
Мажбурий мех,нат (мамлакатимиз фуцаролари мажбурий мех,нат ёки хизмат курсатиш учун асосан Козогистон ва Россияга олиб чициб кетилмоцда);

Бугунги кунда одамлардан фойдаланиш учун уларни ёллаш ва одам савдоси сох,асидаги жиноятларнинг усиши, уларни уюшган гурух,лар, жиноий уюшмалар томонидан узаро уюшган х,олда содир к,илиш х,оллари купаймоцда. Жиноят ишлари буйича судлари томонидан курилган ишлар урганиб чик,илганда, одамлардан фойдаланиш учун уларни ёллаш жинояти иштирокчиликнинг к,уйидаги шакллари орк,али содир этилаганлигини куришимиз мумкин: мураккаб иштирокчилик - 28%; уюшган гурух, томонидан - 42%; жиноий уюшма томонидан - 10%.ни ташкил этар экан.
Х,озирги кунда одам садоси трансмиллий уюшган жиноятчиликнинг ажралмас бир булагига айланган булиб, дунёда мик,ёсида шундай кенг тарк,алганки, БМТ ва Халк,аро миграция ташкилоти экспертларининг фикрларига кура мазкур жиноятдан жабрланганлар сони миллионларни ташкил этади.
Бирлашган Миллатлар Ташкилоти ва К,очок,лар буйича халк,аро ташкилотлар экспертларининг бах,осига кура, сунги йилларда одам савдоси шиддат билан усиб бормок,да. Тахминларга кура, ушбу к,абих,ликдан жабрланганлар сони йилига уртача 2,7 миллион кишига етмок,да. Одам савдоси бозори жуда катта даромад келтирадиган сох,а булиб, у наркотик савдоси ва курол савдосидан кейинги учинчи уринни эгаллайди.
Айник,са, одам савдоси жиноятидан жабрланганларнинг 80 фоизини аёллар ёки ёш болалар ташкил этаётгани ташвишли х,олдир.
Статистиканинг гувох,лик беришича, охирги 10 йил ичида Гарбий Европага 3 000 000 аёл фох,ишаликка сотилган, 1990 йилдан бошлаб эса Таиланд фох,иша бозорига 80 000 аёллар ва болалар Мьянма, Камбоджа, Лаос, Хитойдан келтирилиб сотилган.
Де Пауло номидаги Инсон х,уцук,ларини урганиш бутунжах,он институти маълумотига Караганда, х,ар Йили дунёда 2 миллион аёллар ва болалар фак,атгина жинсий кулик учун сотиладилар.
Узбекистон Республикасида одам савдоси ишлари буйича 2003 йилда 79 та жиноят иши хузтатилган булса, 2007 йилга келиб 273 та жиноят иши хузгатилган. Бунда 303 нафар айбланувчи, 1124 нафар жабрланганлар анихланган.
Одам савдосини к,арши кураш х,амда уни олдини олиш борасида мамлакатимизда амалга оширилаётган ислохотлар натижасида 2008 йил 17 апрелда Узбекистон Республикасининг “Одамлар савдосига царши курашиш тугрисида”ги К,онуни к,абул цилинди.
Узбекистон Республикаси Жиноят Кодекси “Одамлардан фойдаланиш учун уларни ёллаш” номли 135-модда билан тулдирилди, сунгра шу йилнинг август ойида ушбу модда “Одам савдоси” куринишида янги тахрирда баён хилинди.
Одам савдоси жиноятининг объекти - жабрланган шахсларнинг озодлиги, к,ард-к,иммати, эркинлиги хисобланади. Одам савдосининг бевосита объекти шахснинг шахсий эркинлиги, шаъни ва иддр-цимматини кафолатловчи ижтимоий муносабатлар ташкил этади. К,ушимча объект алох,ида квалификация к,илинган таркибларда шахснинг х,аёти ва соглиги дахлсизлигини таъминловчи ижтимоий муносабатлар хисобланади.

Download 152.64 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   17




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling