Мулоқотнинг психологик жиҳатдан мураккаб эканлиги ҳақида Б.Ф.Паригин шундай ёзади: - Мулоқот шунчалик кўп қиррали жараёнки, унга бир вақтнинг ўзида қуйидагилар киради:
- а) индивидларнинг ўзаро таъсир жараёни;
- б) индивидлар ўртасидаги ахборот алмашинуви жараёни;
- в) бир шахснинг бошқа шахсга муносабати жараёни;
- г) бир кишининг бошқаларга таъсир кўрсатиш жараёни;
- д) бир-бирларига ҳамдардлик билдириш имконияти;
- е) шахсларнинг бир-бирларини тушуниши жараёни
- 1.Суҳбатдошларнинг ўзаро бир - бирини
- тушунишларини таъминлаш;
- 2.Ижтимоий тажрибага асос солиш
- (мауглилар);
- 3.Одамни у ёки бу фаолиятга ҳозирлаш,
- руҳлантириш (М.Сифр).
- Har qanday muloqotning elementar funksiyasi suxbatdoshlarning o`zaro bir-birlarini tushunishlarini ta’minlashdir. Bu o`zbeklarda samimiy salom-alik, ochiq yuz bilan kutib olishdan boshlanadi. O`zbek xalqining eng nodir va buyuk hislatlaridan biri shuki, uyiga birov kirib kelsa, albatta ochiq yuz bilan kutib olishadi, ko`rishadi, so`rashadi, xol-ahvol so`raydi. Xatto taziyaga ham borilganda shundey samimiylikni his qilamiz.
- Suxbatdoshning o`zaro bir-birini tushunishlarini ta’minlash.
- Muloqotning ikkinchi muhim funksiyasi ijtimoiy tajribaga asos solish. Odam bolasi faqat odamlar davrasida ijtimoiylashadi, o`ziga zarur insoniy xususiyatlarni shakllantiradi. Odam bolasining yirtqich hayvonlar tomondan o`g`irlanib ketishi, so`ng ma’lum mudatdan keyin odamlar orasida paydo bo`lishi faktlari shuni ko`rsatadiki, “mauglilar” biologic mavjudot sifatida rivojlanaverdi, lekin ijtimoiylashuvda ortda qolib ketti. Bundan tashqari bundey holat boladagi bilish qobilyatlarini ham cheklashi koplab eksperimentlarda o`z isbotini topdi.
- Ijtimoiy tajribaga asos solish.
- Muloqotning yana eng muhim vazifasi – u odamni u yoki bu faoliyatga hozirlaydi, ruhlaniradi. Odamlar guruhidan uzoqlashgan, ular nazaridan qolgan odamning qo`li ishga bormaydi, borsa ham jamiyatga emas, balki faqat o`ziga manfaat keltiradigan ishlarni qilishi mumkun. Masalan koplab tadqiqotlarda izolyatsiya, yani odamni yolg`izlatib qo`yishning inson ruhiyatiga ta’sir etgan. Har qanday yolg`izlik va muloqotning yetishmasligi odamda muvozanatsizlik, hissiyotga beriluvchanlik, hadiksirash, havotirlanish, o`ziga ishonchsizlik, qayg`u, tashvishni keltirib chiqaradi.
- Yolg`izlikkka mahkum bo`lganlar ma’lum vaqt o`tgach ovoz chiqarib gapira boshlashgan. Bu avval biror ko`rgan yoki his qilayotgan narsasi xususidagi gaplar bo`lsa, keyinchalik nimagadir qarab gapiraverish ehtiyoji paydo bo`lar ekan.
- Masalan, M.Sifr degan olim ilmiy maqsadlarni amalga oshirish uchun 63 kun g`or ichida yashagan. Uning yozishicha bir necha kun o`tgach, u turgan yerida bir o`rgimchakni ushlab olib u bilan dialog boshlaydi. “Biz, deb yozadi u shu hayotsiz g`or ichidagi tanho tirik mavjudot edik. Men o`rgimchak bilan gaplasha boshladim, uning taqdiri uchun qayg`ura boshladim…”.
Do'stlaringiz bilan baham: |
