Odamlar o’rtasidagi o’zaro ta`sir va muomalaning sotsial psixologik qonuniyatlari. Sotsial munosabatlar va shaxslararo munosabatlar

Г.М.Андреева мулоқотнинг қуйидаги психологик тузилишини таклиф этади:

• 1. Мулоқотнинг коммуникатив томони (яъни мулоқотга киришувчилар ўртасидаги маълумотлар алмашинуви жараёни).
• 2. Мулоқотнинг интерактив томони (яъни мулоқотга киришувчи томонларнинг хулқ-атворларига таъсир жараёни).
• 3. Мулоқотнинг перцептив томони (яъни мулоқотга киришувчи томонларнинг бир-бирларини идрок этишлари ва тушунишлари билан боғлик бўлган мураккаб психологик жараён)

Биргаликдаги фаолият давомида одамлар турли фикрлар, ўй-хаёллар, ҳис кечинмалар билан ўртоқлашадилар. Бунда ўй-фикрлар, ҳис-кечин-маларни ахборот сифатида, коммуникацияни эса ахборот алмашинуви сифатида талқин этиш мумкин.

• Биргаликдаги фаолият давомида одамлар турли фикрлар, ўй-хаёллар, ҳис кечинмалар билан ўртоқлашадилар. Бунда ўй-фикрлар, ҳис-кечин-маларни ахборот сифатида, коммуникацияни эса ахборот алмашинуви сифатида талқин этиш мумкин.

• Мулоқотнинг
• коммуникатив
• томони

• «Икки яхши одам билан ўтириш гўё мушканбардек, ёмон одам билан бирга бўлиш эса темирчининг босгани каби. Мушканбари бор кишидан хушбўй ҳид тарқалади, сен уни сотиб олишинг ёки хушбўй ҳиддан баҳраманд қилишинг мумкин. Темирчининг босгани эса кийимингни куйдириб қўйиши ёки лоақал ундан қўланса ҳид келиши мумкин. 

Жестлар – инсоннинг қўл ҳаракатлари бўлиб, у орқали инсоннинг ички ҳолати, бирор бир объектга муносабати ва ташқи оламга йўналганлиги ифодаланади. У ёки бу халқларда жестлар турлича қабул қилинади. Итальян ва французлар ўз мулоқотларини жестларсиз тавсаввур эта олмайдилар. Ўзбек халқида нутқда жестлардан фойдаланиш яхши одат сифатида қабул қилинмайди. Лекин шуни ҳам таъкидлаш лозимки, новербал коммуникация оғзаки нутқда айтилмай қолган фикрларни ифода этиш имконини беради.

• Жестлар – инсоннинг қўл ҳаракатлари бўлиб, у орқали инсоннинг ички ҳолати, бирор бир объектга муносабати ва ташқи оламга йўналганлиги ифодаланади. У ёки бу халқларда жестлар турлича қабул қилинади. Итальян ва французлар ўз мулоқотларини жестларсиз тавсаввур эта олмайдилар. Ўзбек халқида нутқда жестлардан фойдаланиш яхши одат сифатида қабул қилинмайди. Лекин шуни ҳам таъкидлаш лозимки, новербал коммуникация оғзаки нутқда айтилмай қолган фикрларни ифода этиш имконини беради.
• Мимика – инсон юз ҳаракатларининг бир қисми бўлиб, у орқали инсоннинг ўйлари, хатти-ҳаракатлари, тасаввурлари, хотирлаши, таажжуби ва ҳоказоларда намоён бўлади. Л. Толстой 97 хил кулгу, 85 хил кўз қарашлари, М.Андрееванинг ёзишича эса 2000 ортиқ юз ифодалари борлигини аниқлашган.
• Пантомимика – инсон танаси ёки унинг қисмлари ёрдамида ифодаланадиган ҳаракатлар тизимидир.