Odamlar o’rtasidagi o’zaro ta`sir va muomalaning sotsial psixologik qonuniyatlari. Sotsial munosabatlar va shaxslararo munosabatlar

ODAMLAR O’RTASIDAGI O’ZARO TA`SIR VA MUOMALANING SOTSIAL PSIXOLOGIK QONUNIYATLARI. SOTSIAL MUNOSABATLAR VA SHAXSLARARO MUNOSABATLAR.

Режа:

• Мулоқот ҳақида тушунча
• Мулоқотнинг вазифалари
• Мулоқотнинг психологик тузилиши

Дарс цитатаси

• Одамларни ўзингиз тўғрингизда яхши фикрга эга бўлишларини хоҳласангиз, уларни тингланг.
• Артур Шопенгауэр

• Мулоқот шахслараро муносабатларнинг шундай кўринишидирки, унинг ёр-

Инсон боласи айнан бошқалар билан мулоқотда, муносабатда бўлиш жараёнида шахсга айланиб боради. Мулоқот орқали инсон ижтимоий тажриба ва маданиятни эгаллаб боради. Янги туғилган инсон бошқалар билан мулоқотда бўлиш имкониятидан маҳрум бўлса, у ҳеч қачон шахсга айлана олмайди, яъни у ўз психик тараққиёти бўйича орқада қолиб кетади. Зеро, инсон психик тараққиёти мулоқотдан бошланади.

• Инсон боласи айнан бошқалар билан мулоқотда, муносабатда бўлиш жараёнида шахсга айланиб боради. Мулоқот орқали инсон ижтимоий тажриба ва маданиятни эгаллаб боради. Янги туғилган инсон бошқалар билан мулоқотда бўлиш имкониятидан маҳрум бўлса, у ҳеч қачон шахсга айлана олмайди, яъни у ўз психик тараққиёти бўйича орқада қолиб кетади. Зеро, инсон психик тараққиёти мулоқотдан бошланади.

• Сўнг бошқа фолбин чақиртириб, тушининг таъбирини сўрабди. «Тушда кўрганларингиз шунга ишораки, — дебди фолбин тавозе билан — халифамизнинг умрлари узоқ бўлгай. Сизнинг сояи давлатингизда қариндош-уруғларингиздан бошқа барча омонлик топгай». Хорун ар-Рашид хурсанд бўлибди ва фолбинга юз динор мукофот берибди. Ҳикоятлардан кўриниб турибдики, битта туш таъбирининг икки хилда изоҳланиши ўйламасдан, тўғридан-тўғри гапирган фолбин бошига ҳам соясини солди. Халифанинг дилини оғритмасдан, унинг руҳини тушкунликка туширмай сўзлар топиб сўзлаган фолбин бойликка муяссар бўлди. 

• Мулоқотда гапни топиб гапириб, кишининг кўнглига озор етказмасдан, мулойим, тавозе билан гапиришда ҳикмат кўп. Бир куни Хорун ар-Рашиднинг тушида тишлари битта ҳам қолмай тушиб кетибди. Эрталаб фолбинни чақириб, бунинг таъбирини сўраса, у: Улуғ халифамизнинг умрлари узун бўлгай, лекин яқин орада қариндош-уруғларингиздан битта ҳам қолмай ўлиб кетадилар, -деди. Халифанинг жаҳли чиқиб: «Уни юз дарра уринглар», — деб буюрибди.