Odil sudlov. Huquq-tartibotni muhofaza qilish. Adliya / Adliya organlari. Notariat. Yuridik xizmat]

Oldingi tahrirga qarang.
Notarial idoraga shaxsan kelgan merosxo‘rlardan merosni qabul qilish yoki undan voz kechish haqidagi arizalar oladi. Merosdan voz kechish haqidagi arizalar notarial tasdiqlanishi lozim.
(23-bandning oltinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2021-yil 27-iyuldagi 464-sonli qarori tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 27.07.2021-y., 09/21/464/0710-son)
Agarda ariza pochta orqali kelib tushgan bo‘lsa, merosxo‘rning imzosi haqiqiyligi shahodatlanmagan bo‘lsa ham ariza notarius tomonidan qabul qilinadi, merosxo‘rga esa arizani notarius yoki O‘zbekiston Respublikasi konsullik muassasalarining konsullari yoxud Qonunning 26-moddasida ko‘rsatilgan mansabdor shaxslar tomonidan shahodatlantirilgan holda yuborish yoki notarial idoraga shaxsan kelishi haqida xabarnoma yuboriladi.
Merosdan voz kechish arizalarida meros tarkibi ko‘rsatilmaydi va notarial tartibda tasdiqlanadi. Bunday arizalarni tasdiqlashdan oldin muqaddam ushbu merosxo‘r tomonidan merosdan voz kechish arizasi berilgan yoki yo‘qligi Tizim orqali tekshiriladi. Agarda merosxo‘r tomonidan muqaddam voz kechish arizasi berilgan bo‘lsa O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksi 1147-moddasining to‘rtinchi qismi talablari tushuntirilgan holda rad etiladi (voz kechish arizasida merosxo‘r vasiyatnoma bo‘yicha yoki qonun bo‘yicha o‘ziga tegishli bo‘lgan merosdan voz kechayotganligi aniq ko‘rsatilgan hollar bundan mustasno).
Meros qoldiruvchining eridan (xotinidan) olingan merosdan voz kechish arizasida meros qoldiruvchi bilan birgalikdagi nikoh davomida orttirilgan mulkdan o‘z ulushini ajratgan yoki ajratmagan holda voz kechayotganligi ko‘rsatiladi.
24. Notariusga murojaat etgan marhum erdan (xotindan) keyin beva qolgan xotiniga (eriga) O‘zbekiston Respublikasi Oila kodeksining 23-moddasi va Qonunning 63-moddasiga asosan meros qoldiruvchi bilan birgalikdagi nikoh davomida orttirilgan mulkdan o‘z ulushini ajratgan yoki ajratmagan holda meros qolgan mulkka nisbatan merosga bo‘lgan huquq to‘g‘risida guvohnoma berish haqida ariza olinadi. Ariza pochta orqali kelganda, marhum erdan (xotindan) keyin beva qolgan xotinga (erga) yuqorida qayd etilgan moddalar mazmuni tushuntirilgan xabarnoma yuboriladi.
25. Agar marhum erdan (xotindan) keyin xotini (eri) boshqa qayd etilgan nikohdan o‘tgan bo‘lsa ham u meros olishga chaqiriladi. Nikoh haqiqiy emas deb topilgan holatda, bunday nikohda bo‘lgan shaxslar bir-birining vafotidan keyin merosxo‘r deb hisoblanmaydilar.
26. O‘zini meros qoldiruvchining qaramog‘ida bo‘lgan deb hisoblayotgan shaxs guvohnoma berilishini so‘rab murojaat etsa, meros qoldiruvchining qaramog‘ida bo‘lganlik fakti sud hujjati bilan tasdiqlanadi.
Yoshi bo‘yicha qaramoqda bo‘lgan shaxsning mehnatga qobiliyatsizligi uning pasporti, tug‘ilganlik haqidagi guvohnomasi va pensiya guvohnomasi bilan aniqlanadi.
Vasiyatnoma bo‘yicha merosga bo‘lgan huquq to‘g‘risida guvohnoma berishda notarius meros qoldiruvchining merosdan majburiy ulush olish huquqiga ega bo‘lgan voyaga yetmagan yoki mehnatga qobiliyatsiz merosxo‘rlari mavjudligini aniqlaydi.
Mehnatga qobiliyatsiz shaxslarga quyidagilar kiradi:
meros ochilgan kunga kelib 55 yoshga kirgan ayollar, 60 yoshga kirgan erkaklar;
meros ochilgan kunga kelib belgilangan tartibda I yoki II nogironligi bo‘lgan deb topilgan shaxslar.
Merosdagi majburiy ulushdan voz kechish hech bir shartsiz bo‘lishi lozim. Boshqa shaxslar foydasiga majburiy ulushdan voz kechishga yo‘l qo‘yilmaydi. Bu holatda meros mol-mulki vasiyatnomada ko‘rsatilgan merosxo‘rlarga vasiyatnoma bo‘yicha o‘tadi.
27. Agar vasiyatnoma bo‘yicha merosxo‘rlar majburiy ulushga guvohnomani olishga qarshilik qilishsa, notarius ularning sudga murojaat etish huquqlarini tushuntiradi va majburiy ulushga guvohnomani berilishini o‘n kundan oshmagan muddatga kechiktiradi.
Agar vasiyatnoma bo‘yicha merosga bo‘lgan huquq to‘g‘risida guvohnomada meros qoldiruvchi bilan (merosxo‘rlarning xohishi bo‘yicha) merosxo‘rlarni qarindoshlik yoki boshqa munosabatlarini ko‘rsatib o‘tishi zarur bo‘lsa, notarius ushbu munosabatlarni tasdiqlovchi hujjatlarni talab qiladi.
28. Vasiyatnoma bo‘yicha merosga bo‘lgan huquq to‘g‘risida guvohnomani berishda merosxo‘rlar tomonidan taqdim etilgan vasiyatnomaning asl nusxasi yoki dublikati notarial idorada qoldiriladi.
Vasiyat qiluvchi uy, kvartira, uyning yoki kvartiraning bir qismi o‘tadigan merosxo‘rga bu uy, kvartira, uyning yoki kvartiraning bir qismini umrbod foydalanish uchun uchinchi shaxsga berish majburiyatini yuklashga haqli. Mazkur majburiyat notarius tomonidan guvohnomada yozib qo‘yiladi.
Vasiyatnomada vasiyat qiluvchi meros sifatida turar joyni oladigan merosxo‘r zimmasiga turar joyni yoki uning bir qismini boshqa shaxsga umrbod foydalanish uchun vasiyat majburiyati ko‘rsatilgan bo‘lsa notarius vasiyatnoma bo‘yicha merosga bo‘lgan huquq to‘g‘risidagi guvohnoma matnida turar joydan umrbod foydalanish huquqiga ega shaxs haqidagi ma’lumotlarni ko‘rsatadi.
29. Guvohnoma berishda notarius, qoida tariqasida, quyidagi hujjatlarni talab qiladi:
meros qoldiruvchining o‘lim haqidagi guvohnoma yoki dalolatnoma yozuvidan ko‘chirma;
meros qoldiruvchining oxirgi doimiy yashash joyi bo‘yicha ro‘yxatga olingan joyi haqidagi ichki ishlar organlarining ma’lumotnomasi yoki uy daftaridan ko‘chirma;
meros tarkibining meros qoldiruvchiga tegishli ekanligini tasdiqlovchi hujjat (bunda meros mulki ko‘chmas mulk bo‘lsa, kadastr ma’lumotnomasi);
merosxo‘rlarning tug‘ilganlik haqidagi guvohnomalari va nikoh tuzilganligi haqidagi guvohnomalari (F.I.O. o‘zgargan taqdirda) yoki dalolatnoma yozuvlaridan ko‘chirmalar yoxud qarindoshlik munosabatlarining haqiqiyligini belgilovchi sud hujjati;
merosxo‘rlar vafot etgan taqdirda o‘lim haqidagi guvohnoma yoki dalolatnoma yozuvidan ko‘chirma;
meros qoldiruvchining tug‘ilganlik haqidagi guvohnomasi va nikoh tuzilganligi haqidagi guvohnomasi (ajrashganlik haqidagi guvohnoma) yoki dalolatnoma yozuvidan ko‘chirma.