1. Til bu-
|
og'zaki muloqot maqsadlari uchun mo'ljallangan og'zaki belgilar tizimi.
|
2. Nutq turlari:
|
tinglash gapirish, o'qish, yozish
|
3. Til qobiliyati bu-
|
lingvistik instinkt yoki til hissi asosida rivojlanadigan nutq qobiliyatlari va qobiliyatlari qobiliyati.
|
4. Maktabgacha yoshda Bolalar 4 ta muloqot shaklini o'zlashtiradilar bular qaysilar
|
1. Situatsion-shaxsiy (hissiy) (6 oygacha);
2. Situatsion-ishbilarmonlik (yosh maktabgacha yoshdagi);
3. Ekstrasituatsion-kognitiv (o'rtacha d / yoshi 4-5 yosh);
4. Ekstra-situatsion-shaxsiy (st.d / yoshi 6-7 yosh).
|
5. Nutqni rivojlantirishning maqsadi -
|
bolalarda muloqot qobiliyatlarini shakllantirish, ularning og'zaki nutqini rivojlantirish.
|
6. Bolalar nutqining grammatik tuzilishini shakllantirish -
|
bolalar tomonidan jins, son, hol, vaqt kategoriyalarini o'zlashtirish (nutqning morfologik tomonini rivojlantirish); har xil turdagi gaplarni o'zlashtirish (sintaktik tomonini rivojlantirish) va so'z yasalish usullarini o'zlashtirish.
|
7. Nutqning rivojlanishi bir necha yo'nalishda boradi:
|
uning boshqa odamlar bilan muloqotda amaliy qo'llanilishi takomillashtirilmoqda, shu bilan birga nutq aqliy jarayonlarni qayta qurish uchun asos, fikrlash vositasi bo'ladi.
|
8. Bolalarning so'z boyligini rivojlantirishda maktabgacha yosh ikki tomoni bor:
|
lug‘atning miqdoriy o‘sishi va uning sifat jihatdan rivojlanishi, ya’ni so‘z ma’nolarini o‘zlashtirish.
|
|
|
9. Maktabgacha yoshda-
|
so'z boyligini tez boyitish davri
|
10.Qaysi olimlarning tasnifidan foydalangan holda bolalar nutqini psixologik-pedagogik tadqiq qilishni uchta yo‘nalishga ajratish mumkin:
|
F.A.Soxin va O.S.Ushakovlarning
|
11. bolalar nutqini psixologik-pedagogik tadqiq qilishni uchta yo‘nalishga ajratish mumkin bular qaysilar
|
tuzilmaviy (til tizimining turli tuzilmaviy darajalarini: fonetik, leksik, gra mmatik darajalarini shakllantirish), funksional (kommunikativ faoliyatda tilni egallash ko‘nikmalarini shakllantirish); kognitiv (til va nutq hodisalarini oddiy anglashni shakllantirish)
|
12. bolalar nutqini psixologik-pedagogik tadqiq qilishni tuzilmaviy yo‘nalishni aytib bering.
|
til tizimining turli tuzilmaviy darajalarini: fonetik, leksik, gra mmatik darajalarini shakllantirish,
|
13. bolalar nutqini psixologik-pedagogik tadqiq qilishni funksional yo‘nalishni aytib bering
|
funksional (kommunikativ faoliyatda tilni egallash ko‘nikmalarini shakllantirish
|
14.bolalar nutqini psixologik-pedagogik tadqiq qilishni kognitiv yo‘nalishni aytib bering
|
kognitiv til va nutq hodisalarini oddiy anglashni shakllantirish
|
15.Nutqqa oid zamonaviy tadqiqotlar tizimli yondashuvga ega, bu «u yaxlit bir tizim sifatida mavjud bo‘lgan ko‘plab tashqi va ichki munosabatlar» hodisasini o‘rganishda namoyon bo‘ladi bu fikirlar kimga tegishli
|
B.F.Lomov
|
16.Nutq-til tizimi ko‘plab aloqalarga kirishadi, jumladan
|
ma'noni so‘zga aylantiradigan hamda inson ongi va his-hayajonlari bilan uzviy bog‘liq bo‘lgan semantik axborot apparati, psixofizik hodisa (ya'ni, miya vazifasi, jismoniy tovushlar chiqaruvchi hamda ularni qabul qiluvchi va tabaqalashtiruvchi qurilma), muloqot va ijtimoiy aloqa vositasilari ularning asosiylari hisoblanadilar
|
|
|
17.Nutq o‘ziga xos faoliyat sifatida boshqa faoliyat turlari bilan bir qatorda turmaydi, u psixologik rivojlanish jarayonida markaziy o‘rinni egallaydi bu fikrlar kimga tegishli
|
A.N.Leontyev
|
18.N u t q - bu tilni ishga solish jarayonidir ( Sub'yektning nutqiy faoliyati ichki vosita va uni amalga oshirish usullari sifatida til va nutqni o‘z ichiga oladi.bu fikrlar kimlarga tegishli
|
I.A.Zimnyaya, V.M.Solnsev
|
19.N u t q bu
|
psixik hodisa, kishilarning shaxslararo o‘zaro muayyan hamkorligi sharoitida rivojlanadigan, individual xususiyatlarga ega bo‘lgan shaxs mulkidir. U tildan farqli ravishda ijtimoiy-tarixiy sharoitlarda rivojlanadigan xalq ijtimoiy mulki hodisasidir.
|
20.Lingvistika, psixofiziologiyaga doir ishlar zamonaviy tadqiqotlarda nutq semantikasi masalasi birinchi o‘ringa qo‘yilishi (T.N.Ushakova, A.M.Shaxnorovich), ushbu muammolar bo‘yicha sinov ishlanmalariga qiziqish ortib borayotganligi haqida so‘z yuritish imkonini beradi jumlalar kimga tegishli
|
T.N.Ushakova, A.M.Shaxnorovich
|
21.Nutqiy faoliyat mexanizmlarini o‘rganuvchi psixofiziologik tadqiqotlar fanning qiziqarli va istiqbolli yo‘nalishi hisoblanadi. Birinchi bo‘lib ushbu muammoni qaysi olim ko‘tarib chiqqan.
|
N.I.Jitkin
|
22.Nutqiy faoliyat mexanizmlarini tahlil qilishda olimlar nimaga asoslanadilar
|
bir tomondan, N.I.Jitkin konsepsiyasiga, ikkinchi tomondan, mexanizmlarni nutqiy faoliyat bosqichlari bilan taqqoslagan holda insoning nutqiy xulq-atvoriga nisbatan faoliyat nuqtai-nazaridan yondashishga oid asosiy qoidalarga asoslanadilar.
|
23.So‘nggi o‘n yillikda lingvistlar, psixologlar tomonidan «til qobiliyati» muammosi qizg‘in muhokama qilinmoqda, bunda til qobiliyati deganda nima tushiniladi
|
til tizimini o‘zlashtirishda ko‘nikma va mahoratlarni tezlik bilan shakllantirishga yordam beradigan individual xususiyatlar» tushuniladi
|
24.Til tizimini o‘zlashtirishda ko‘nikma va mahoratlarni tezlik bilan shakllantirishga yordam beradigan individual xususiyatlar» tushuniladi bu jumlalar kimlarga tegishli.
|
F.De Sossyur, L.V.Sherba, J.Grin, M.K.Kabardov, V.I.Markova
|
25.Nutqni psixologik tadqiq qilishning istiqbolli vazifasi sifatida inson nutqiy qobiliyatini qurishda qanday model psixologik hodisa sifatida ko‘rib chiqiladi
|
konseptual model
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
