Og‘zaki muloqot

3-MAVZU. Og‘zaki va yozma muloqot

Ma’ruzachi: S. Amirqulov

DENOV TADBIRKORLIK VA PEDAGOGIKA
INSTITUTI
Fan: O‘zbek tilini sohada qo‘llanilishi

1-topshriq. Matnni o’qing. Og`zaki muloqot xususiyatlarini so’zlab bering.

Og`zaki muloqot tezkorlik bilan amalga oshadi
Og`zaki muloqotda gap qurilishini aql nazorat qilib boradi
Og`zaki muloqot, asosan, tahrir imkoniyatidan mahrum bo`ladi
Og`zaki muloqotda ellipsisga yo`l qo`yiladi
Pauza ohang, urg`u, imo-ishoralar, mimikalar muhim ahamiyat kasb etadi.
Og`zaki muloqotda talaffuzning ahamiyati katta
Tezlik
E’tibor
Lahzalik reaksiya
Noverbal xatti-harakatlar
Pul
Vaqt
So`zlar yordamida sodir bo`luvchi muloqot verbal muloqotga taalluqli bo`ladi.
Noverbal muloqot so`zlarni ishlatmaydigan muloqot turiga taalluqli bo`ladi.
Aktiv holat
Suhbatdoshga samimiy qiziqish bildirish
O‘ychan jimlik

1-topshiriq. Matnni o’qing. Matn yuzasidan savollar tuzing.

Yozma muloqot soʽzlovchi va qabul qiluvchi ogʻzaki muloqot vositasisiz amalga oshganda juda asqotadi. Barcha tashkilotlarda ijrochilar yozma xabarlar orqali boʻlimlararo va boʻlimlar ichida samarali aloqani yuritishlari mumkin. Muloqot jarayoni soʽzlar orqali xabarlar yuborishni oʽz ichiga oladi. Yozma muloqot bildirishnomalar, eslatmalar, hisobotlar, moliyaviy hisobotlar, biznes xatlari va shu kabilarning barcha turlarini qamrab oladi. Muloqotning bu turi tashkilotlarda keng qo‘llaniluvchi xabar yozish jarayonini yozishga aylantiradi. Rasmiy muloqot, qoidalar, buyruqlar, ma’lumotnomalar, siyosiy masalalar va hokazolar doimo yozma shaklda boʻlishi kerak.

Yozma nutq yuqori darajada boʻlmas ekan, ogʻzaki nutq koʻngildagidek boʻlmaydi. Yozma nutqda esa til vositalarini tanlash va qoʻllashga toʻliq imkoniyat boʻladi. Yozma nutqni xohlagancha tahrir qilish mumkin. Yozma nutqda ogʻzaki nutqdagi kabi hayajon boʻlmaydi, notiq shoshilmasdan, o‘ylab nutq tuzadi. Shu sababdan ham yozma nutq ogʻzaki nutqdan koʻra ravon, aniq va izchilroq boʻladi.Yozma nutq barqaror va qat’iy boʻladi, u har doim avvaldan o‘ylanadi hamda matnga tushiriladi. Yozma nutq ogʻzaki nutqning rivojiga bevosita ta’sir etadi. Ogʻzaki nutq esa yozma nutq asosida rivojlanadi. Yozma mashqlar – bamisoli tafakkur mashqlaridir.